Nee, de handen kreeg hij niet op elkaar voor zijn plan om de pensioenen over te hevelen van een kapitaaldekkings- naar een omslagstelsel. De minister was tegen, de pensioenfondsen ook, maar Martin ten Cate hield voet bij stuk. Tijd voor een echte hervorming, zegt de zelfbenoemde pensioenfilosoof.
Martin ten Cate - die een achtergrond heeft bij ABN Amro en sinds enige jaren de knuppel in het hoenderhok van het pensioenstelsel gooit - liet afgelopen maandag van zich horen met zijn zojuist uitgegeven boek Waar blijft mijn pensioen? Hij bood het eerste exemplaar aan minister Koolmees van Sociale Zaken aan tijdens een congres op Nijenrode. Daarbij gaf een indrukwekkende line-up van sprekers acte de présence, die zich vooral tegen zijn stelling verzetten.
Gemengde financiering
Vreemd was dat niet, want de genodigde sprekers vertegenwoordigden het establishment. Minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en architect van het nieuwe Pensioenakkoord zag niets in een overstap naar een omslagstelsel in de tweede pijler en directeur Pieter Borgdorff van pensioenfonds PFZW en divisiedirecteur Cindy van Oorschot evenmin.
Argumentatie van de eerste twee was dat het bestaande stelsel rust op een collectief opgebouwd pensioen en op een AOW. Het is volgens Koolmees een gemengde financiering die het systeem robuust maakt voor crises en beurscrashes.
Borgdorff zag er ook niets in, zelfs niet om de gevreesde pensioenkortingen te voorkomen. Volgens de directeur willen de deelnemers van PFZW dat het fonds bijdraagt aan een leefbare wereld. Die missie is ook belangrijk voor de achterban, stelt Borgdorff.
Het Paard van Troje
Enige steun voor het plan van Martin ten Cate om de 1500 miljard euro aan opgebouwd pensioenvermogen bij de Staat onder te brengen in een omslagstelsel kwam na de pauze van Bas Jacobs, hoogleraar Erasmus Universiteit.
Jacobs reed het Paard van Troje binnen met de mededeling dat hij een berekening had gemaakt. De rekenrente (waar nu zoveel om te doen is, red) is in een omslagsysteem de reële groeivoet van de economie. Hij zei dat dat de groei van het bbp van pakweg 1,5 procent en dat de inflatie thans ongeveer van 1,5 tot 2 procent is. Hierdoor komt de rekenrente uit op ten minste 3 procent. In dat geval, aldus Jacobs, kunnen de pensioenen wél geïndexeerd worden.
De hoogleraar voegde eraan toe dat dat goedkoper is dan het huidige systeem, omdat de rente nu zo laag is.
‘Logica van dubbel boekhouden’
Martin ten Cate vat de discussie op zijn Linkedprofiel als volgt samen: ‘In Nederland sparen wij voor ons pensioen. Hoe logisch dat ook lijkt, dat is het niet. Niet iedereen kan vorderingen hebben en geen schulden; het is de logica van het dubbel boekhouden. Daarmee is het kapitaaldekkingsstelsel een foutief en onlogisch concept dat leidt tot enorme overbodige overbesparingen. Een omslagstelsel voor de tweede pijler is een zeer reëel alternatief dat de pensioenen per direct kan doen herstellen.’
Ten Cate toont zich niet uit het veld geslagen - integendeel. ‘Het debat was goed, maar lang niet goed genoeg. De sector zit gevangen in het eigen gelijk van sparen, sparen en nog eens sparen. “Omdenken” is niet de sterkste kant. In mijn boek probeer ik de discussie over meer omslag aan te jagen.’
Hij concludeert: ‘Laten we de discussie starten over een echte hervorming van het stelsel.’