Deze tekst is niet geschreven door een robot. Dit is een waarschuwing die voortaan wellicht boven elke publicatie moet staan. Vorige week maakte Morningstar bekend dat het robots gaat gebruiken voor het schrijven van beleggingsresearch.
Morningstar beoordeelt beleggingsfondsen aan de hand van twee verschillende ratings: kwantitatief door middel van sterren en daarnaast de Morningstar Analyst Rating (MAR), een kwalitatief oordeel op basis van inhoudelijke analyse door een fondsanalist die vooruitkijkt. Die fondsanalist wordt nu deels vervangen door een robot. Op het moment dat er geen MAR beschikbaar is, volgt er een Morningstar Analyst Rating (MQR). Die heeft dezelfde kwalificatie van Goud, Zilver, Brons, Neutraal of Negatief, maar dan met een minieme Q erachter.
Is er nog kwalitatief onderzoek?
Een kwantitatief oordeel wordt verpakt als een kwalitatief oordeel. Bij een echt kwalitatief onderzoek achterhaal je diepgaande informatie over motivaties, gedachten en verwachtingen van mensen. Kwalitatief onderzoek draait om woorden en niet om cijfers. Het vergt diepte-interviews waarbij de focus ligt op het achterhalen van het antwoord op waaromvragen.
De analist vraagt door als er veel te vertellen is over een bepaald onderwerp. Met kwantitatief onderzoek vergelijk je cijfermatige inzichten. Het geeft antwoord op vragen die in hoeveelheden kunnen worden uitgedrukt. Zodra er een Q is toegevoegd aan de kwalificatie Goud, Zilver, Brons, Neutral of Negatief heeft de lezer dus te maken met een kwantitatief oordeel naast het bekende kwantitatieve sterrenoordeel.
Nu heb ik enige ervaring met research die gegenereerd is door robots. Als je een half uurtje dergelijke teksten leest, zie je al snel patronen van zinnen die steeds weer terugkomen. Er werd wel geprobeerd een variatie aan te brengen, maar het was altijd terug te voeren op de uitkomsten van kwantitatief onderzoek. Als lezer voel je dat je niet meer serieus wordt genomen. Nu is dit wel een ervaring van enkele jaren terug. Kunstmatige intelligentie heeft zich sindsdien exponentieel ontwikkeld.
Brave New World
Het zal nu veel moeilijker zijn om te zien of een tekst gegenereerd is door een robot of door een mens. Toch is het niet zo dat dergelijke content het internet heeft overgenomen. We leven weliswaar in het tijdperk van fake news, maar dat is juist nieuws dat niet door robots is geschreven. Toch is de verleiding groot om robots teksten te laten schrijven. De inhoud van die teksten worden door de zoekmachines van Google gebruikt om websites gemakkelijker te vinden.
Meer inhoud betekent dan al snel dat je vaker wordt gevonden en een robot blijft wel schrijven. Toch zijn de webcrawlers van Google uitstekend in staat om de door robots gegenereerde tekst te herkennen. Er wordt een robot gebruikt om een andere robot te identificeren. Brave New World.
Het kenmerk van door robots gegenereerde teksten is dat ze substantie missen, letterlijk een wezenlijke inhoud. De robots trainen zichzelf door miljoenen teksten te lezen, meer dan een mens alleen ooit kan lezen, maar doen geen enkele poging om die tekst te duiden en daarmee een nieuw inzicht te bieden.
Wordt de originele vondst nog gedaan?
Uiteindelijk is de tekst afhankelijk van de opdracht die een mens de robot geeft. Als zodanig kan een robot goed gebruikt worden om vragen te beantwoorden, tekst aan te vullen, de tekst begrijpelijk te maken of zelfs de tekst samen te vatten. Reken echter niet op een originele vondst, iets wat juist uitstekende research onderscheidt van matige research.
Nieuwe inzichten die gevonden worden door buiten de gebaande paden te denken. Dat is nu eenmaal iets wat een robot niet kan doen, simpel omdat er te veel paden zijn. Mensen blijven een vitale rol spelen in een acceptabele uitkomst. Zelfs een levend persoon die een tekst moet schrijven, heeft meer nodig dan alleen een titel om te beginnen.
Ze geven zelf richting aan de tekst of worden door de opdrachtgever een bepaalde kant opgestuurd. Er zijn voldoende mensen die kunnen worden bestempeld als een wandelende encyclopedie en qua kennis zijn die nog het meest vergelijkbaar met een robot. Die kennis zit ze in de weg als ze een originele tekst moeten schrijven.
Het gevaar van te veel kennis
Te veel kennis leidt immers al snel tot conformisme en dat is de vijand van creativiteit. Het zorgt voor een grotere angst om een succesvol origineel idee op tafel te leggen, vaak om achteraf te zeggen ‘dat had ik ook bedacht, maar niet hardop gezegd’. Uit onderzoek van Wharton blijkt overigens dat het beter is om eerst even te gamen dan om meteen te beginnen aan het schrijven van een tekst. Door het uitstel krijgen hersenen tijd om vrijer te denken. Nu is het niet zo dat een robot alle analisten van Morningstar gaat vervangen.
De 130 analisten blijven de grootste fondsen analyseren. Morningstar geeft zelf ook toe dat er mensen nodig zijn om kleur te geven aan een verhaal, iets wat volgens Morningstar onmogelijk is met behulp van een kwantitatief proces. Om de tijd van de lezer niet onnodig te verspillen is mijn advies wel om aan het begin van de tekst wel te vermelden of die al dan niet is gegenereerd door robots.
Han Dieperink is zelfstandig belegger, consultant en kennisexpert van Fondsnieuws. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Hij geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten.