Zweden heeft met een belastingvriendelijk beleggingsspaarplan 3,8 miljoen huishoudens aan het beleggen gekregen. Vanuit de branche klinkt de roep om in Europa het Zweedse voorbeeld te volgen om zo de 1.400 miljard euro aan spaargeld van Europese huishoudens belegd te krijgen.
Banken, beheerders en fondshuizen in Europa worstelen met de vraag hoe ze spaarders aan het beleggen krijgen. Ook overheden zoeken manieren om slapend kapitaal productiever in te zetten.
Het Zweedse voorbeeld van de Investeringssparkonto (ISK) - een fiscaal gunstige rekening waarbij vermogenswinsten en dividenden niet worden belast - wordt door de Europese Commissie en branchevereniging Dufas gezien als oplossing.
De Europese Commissie ontwikkelt binnen de nieuwe Savings and Investments Union een blauwdruk voor een pan-Europese Savings and Investment Account (SIA). Met fiscale prikkels wil Brussel Europese spaarders aanmoedigen om meer te investeren.
De Nederlandse branchevereniging Dufas steunt dit EU-brede SIA-model. ‘De fiscale voordelen en eenvoud maken beleggen aantrekkelijker’, zegt directeur Jeroen van Wijngaarden. ‘Om de bewustwording onder spaarders te vergroten, moet de overheid bovendien actief campagne voeren’, vindt hij.
Vermogen in aandelen
De Zweden investeren in hogere mate in aandelen in vergelijking met andere Europese landen. Ruim de helft van het financiële vermogen van Zweedse huishoudens is in aandelen belegd, waar dat in Nederland en Duitsland aanzienlijk lager is met 23 procent en 21 procent.
Direct en indirect aandelenbezit van huishoudens
In 2024 steeg het Zweedse nationale vermogen tot 40.170 miljard kronen, het hoogste niveau dat ooit is gemeten. Volgens econoom Dunia Malezai van Statistics Sweden komt deze piek vooral door een sterke waardestijging van financiële bezittingen. Het vermogen in financiële activa – zoals aandelen, deposito’s en appartementen in eigendom van bewoners – nam toe van 88.031 miljard tot 95.584 miljard kronen.
Best practices
Eenvoud en toegankelijkheid zijn cruciaal om huishoudens aan het beleggen te krijgen, stelt Dufas. ‘Het ISK-model in Zweden heeft aangetoond dat duidelijke belastingprikkels en gebruiksgemak kunnen leiden tot brede deelname, met name onder jongere en beginnende beleggers’, aldus Van Wijngaarden. ‘Ook in andere landen is het model bewezen, zoals het Verenigd Koninkrijk, waar 22,3 miljoen volwassenen het Individual Savings Account (ISA) gebruiken om te beleggen.’
Europa kent verschillende succesvolle voorbeelden. In Nederland leidt de automatische pensioenopbouw tot een van de grootste pensioenvermogens van Europa. In Duitsland wint het periodiek beleggen via het ETF-Spärplan, met een minimale inleg vanaf 1 euro, snel aan populariteit: het aantal plannen steeg tussen januari 2014 en december 2024 naar bijna 5 miljoen.
Aantal ETF-Spärplane in Duitsland
‘Zweden, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk laten best practices zien. De kennis is aanwezig, maar het is nu vooral een kwestie van Europees uitrollen’, aldus Van Wijngaarden.
Niet nieuwe producten
Een Europees spaarplan moet een breed palet aan producten aanbieden met losse aandelen, Ucits, Eltif’s, ETF’s en retailfondsen. Hoewel een belangrijk doel van de Savings and Investments Union is om Europese bedrijven meer financiering te bieden, vindt Dufas het onwenselijk om deelnemers vooral in Europese bedrijven te laten beleggen.
Dufas plaatst vraagtekens bij de geografische beperking van het beleggingslabel ‘Finance Europe’, dat deelnemers vooral in Europese bedrijven wil laten beleggen. Zo’n beperking kan volgens de brancheorganisatie botsen met een goede risicospreiding en rendement. Ook de verplichte beleggingshorizon van vijf jaar ziet Dufas als een obstakel: veel particuliere beleggers vinden die inflexibel, terwijl juist flexibiliteit cruciaal is om langetermijnbeleggen aantrekkelijk te maken.
‘Nederlanders beginnen sowieso steeds meer richting Europese beleggingen te verschuiven. Die extra geografische beperking om de Europese economie te financieren is politiek begrijpelijk, maar de vraag is of die nodig is en in het belang van de belegger. De nadruk moet liggen op het activeren van spaarders om te gaan beleggen, niet op het creëren van nóg meer producten’, zegt Van Wijngaarden.