Cash zal niet binnen een paar jaar verdwijnen, maar experts verwachten wel dat de opmars van digitaal betalen enorme gevolgen heeft voor banken en hun toeleveranciers. Beleggers kunnen inspelen op die gevolgen.
De cashloze samenleving vertoont dezelfde trekjes als het paperless office. Beide zijn vaak voorspeld, maar schuiven iedere keer weer verder weg. Beleggers in financiële waarden verwachten niet dat klinkende munten en knisperende biljetten hun langste tijd hebben gehad, maar sorteren wel voor op ingrijpende verschuivingen in het betalingsverkeer.
Cash ligt onder vuur. Munten en biljetten staat te boek als inefficiënte en onveilige betaalmiddelen. Grote coupures worden gezien als boevengeld. Zo gaan er stemmen op biljetten van 500 euro af te schaffen. En in Scandinavische landen wil de overheid het gebruik van cash terugdringen. Ook in het dagelijkse leven raakt cash uit de gratie. Een groeiend aantal winkels en cafés accepteert geen contante betalingen meer. Verder rekenen consumenten steeds meer aankopen digitaal af.
Gevolg is dat het aantal digitale transacties enorm stijgt. ‘Het is een stijging van enkele tientallen procenten per jaar. Betalen met een mobieltje stijgt nog sneller’, zegt Patrick Lemmens, fondsmanager van het Robeco New World Financials Equities fund. ‘Maar dat wil niet zeggen dat er minder cash is op de wereld. De hoeveelheid cash groeit nog steeds met een paar procent per jaar.’
Frances Hudson van Standard Life Investments heeft nog een andere bedenking bij de afschaffing van cash. ‘Digitaal geld wordt gezien als veiliger, maar digitale transacties zijn kwetsbaar voor hackers. Bij cash raak je hoogstens een vast bedrag kwijt, terwijl iemand die toegang heeft tot je bankrekening al je geld kan opnemen. Verder is er altijd kans op computerstoringen. Dan ben je blij als je nog cash op zak hebt. Ten slotte vinden mensen anonimiteit en privacy soms belangrijker dan het gemak van digitale transacties’, aldus Hudson.
Google, Facebook en Apple
De voorspellers van de ondergang van cash noemen vaak internetgiganten zoals Google, Facebook en Apple als partijen die het betalingsverkeer met gemak kunnen overnemen. Onlangs voorspelden technofans dat mobiele betalingen in 2030 creditcards en cash overbodig hebben gemaakt. Kenners van de financiële sector zijn sceptisch.
‘Zodra je de rol van een bank overneemt, kom je terecht in een sterk gereguleerd speelveld’, waarschuwt Lemmens. ‘Dat leidt tot veel hogere kosten. Het is helemaal de vraag of internetbedrijven dat willen.’
Johan van der Biest, aandelenbelegger bij Candriam, verwacht evenmin dat Google het betalingsverkeer op zich wil nemen. ‘Een bedrijf als Google wil dat je zoveel mogelijk surft op internet zodat ze advertenties kunnen plaatsen. Dat is iets anders dan bankfuncties overnemen. Het is tekenend dat een initiatief als Google Wallet geen daverend succes is.’
Desalniettemin maken banken zich wel zorgen over de ingrijpende veranderingen in het betalingsverkeer. ‘Banken hebben het meest te verliezen’, stelt Van der Biest. ‘Van de totale transactiekosten gaat het merendeel naar de banken; zij verdienen 1 tot 1,5 procent aan transacties, terwijl betalingsnetwerken als Visa en Mastercard slechts een beperkte netwerkheffing inhouden, doorgaans zo’n 15 basispunten. Verdere digitalisering en de komst van peer-to-peer-betalingssystemen kan een negatieve impact hebben op de marges van banken.’
Blockchain
Een ander fenomeen dat in dit kader veel aandacht trekt, is blockchain, een op bitcoin gebaseerde technologie waarbij partijen direct met elkaar kunnen handelen door de uitwisseling van versleutelde informatie over hun transacties. ‘Die techniek staat nog in zijn kinderschoenen’, zegt Lemmens.
‘Die zal zeker grote gevolgen hebben, maar banken zullen hier in eerste instantie nog niet veel van merken.’ Visa en Mastercard hebben naast de banken al wel een dominante positie verworven op de betaalmarkt. ‘Die zijn haast niet te omzeilen. Organisaties die iets willen met betalen, moeten meestal samenwerken met deze bedrijven. Ze hebben de schaal en de systemen om efficiënte transacties uit te voeren. Voor ons is dat reden overwogen te zijn in deze twee bedrijven’, aldus Van der Biest.
Ook Lemmens heeft deze twee in portefeuille. Hij belegt daarnaast in Vantiv en Paysafe, die beide een belangrijke rol spelen bij digitaal betalen. Het is nog niet duidelijk welke banken garen spinnen bij de digitale trend en welke juist klappen moeten incasseren. ‘Banken staan voor de keuze of ze de infrastructuur voor betalingsverkeer willen aanbieden of juist inzetten op contact met de klant. Aanbieders van infrastructuur zijn minder risicovol en zullen genoegen moeten nemen met lagere marges’, aldus de Robeco-belegger.
‘Het is zaak banken te selecteren die een voortrek- pelen. Sommige banken investeren zelf in fintech-start-ups. Barclays en BBVA zijn daar voorbeelden van.’ Strijd nog niet gestreden Van der Biest stelt dat het lastig is de winnaars van morgen aan te wijzen.
‘De betaalmarkt is complex omdat er veel partijen bij betrokken zijn. Het is nog te vroeg om te zeggen welke technologieën op doorbreken staan.’ Volgens Lemmens moet de belegger die wil meeliften op de digitale trend verder kijken dan de bekende spelers is de financiële sector.
‘We letten op de toeleveranciers van banken. Fintech-bedrijven die innovatieve systemen hebben voor banken, gaan een goede toekomst tegemoet. Een voorbeeld is het Zwitserse Temenos. Veel andere bedrijven hebben nog geen notering. Denk aan ondernemingen die betalingsverkeer kunnen beveiligen.’
Dit artikel is gepubliceerd in het Fondsnieuws-magazine ‘Monetaire hocus pocus uitgewerkt’.