Actieve beleggers kunnen het klimaatrisico van hun portefeuille verkleinen door rekening te houden met de milieu-impact van bedrijven. Die verschilt sterk per sector, en is het grootst in opkomende markten.
Sommige bedrijven leveren een positieve nettobijdrage aan de maatschappij, maar voor de meeste geldt het omgekeerde. De sociale en milieu-impact van bedrijven is volgens Andrew Howard, hoofd duurzaamheidsonderzoek bij Schroders, nog nauwelijks ingeprijsd door de financiële markten.
De vermogensbeheerder heeft een model ontwikkeld om die impact te berekenen. ‘We vermenigvuldigen het aantal ton C02-uitstoot waarvoor een bedrijf verantwoordelijk met 80 dollar. Dat weerspiegelt volgens wetenschappers de sociale en milieukosten van een ton Co2-uitstoot [veel meer dan nu gemiddeld wordt betaald voor Co2-certificaten]. Zo kom je op een bepaald bedrag uit. Dat is de negatieve sociale en milieu-impact van een bedrijf’, legt Howard uit.
Social benefits
Aan de andere kant van de berekening staan de ‘social benefits’ die een bedrijf levert. ‘Dan moet je denken aan belastingen en salarissen, en aan het nut dat een bedrijf voor de maatschappij heeft.’
In die laatste categorie scoren vooral water- en farmaceutische bedrijven hoog, wat de hoge ‘social impact score van de twee sectoren verklaart. Howard geeft een voorbeeld: ‘Bayer heeft goed geld verdiend aan de ontwikkeling van paracetamol, maar het nu voor de maatschappij van dat medicijn is, in geld uitgedrukt, nog eens meer dan twee keer zo groot.’
Negatieve impact
In totaal is de sociale en milieu-impact van wereldwijde beursgenoteerde bedrijven volgens de berekeningen van Schroders negatief. Howard: ‘Gemiddeld komt de netto- impact uit op 6 procent van de omzet. Een gemiddeld bedrijf heeft een winstmarge van iets meer dan 10 procent. Dat betekent dat ruim de helft van de wereldwijde bedrijfswinsten in gevaar komt als bedrijven zelf moeten gaan betalen voor de sociale en milieuschade die ze veroorzaken.’
De aandelenmarkten hebben dit scenario volgens Howard verre van ingeprijsd. ‘In een scenario van twee graden opwarming kunnen aandelen wereldwijd hierdoor zo’n 15 procent dalen,’ schat hij. Dat risico is niet gelijkelijk verdeeld over de wereld. ‘Bedrijven die actief zijn in landen waar verantwoordelijk gedrag min of meer de norm is, zijn het best voorbereid op de toekomst.’
Ontwikkelde aandelenmarkten als Zwitserland, met al zijn farmaceutische bedrijven, en de VS springen er het gunstigst uit, terwijl beleggers in opkomende economieën met veel vervuilende bedrijven die er lage sociale en milieu-standaarden op nahouden, zoals Rusland, Indonesië en Brazilië, het meeste risico lopen. ‘Een bedrijf met een negatieve sociale en milieu-impact kan te maken krijgen met een toezichthouder die je onder het vergrootglas legt, met druk om salarissen te verhogen of met consumenten die je producten niet meer kopen.’
Systeemrisico
Door zich blind te staren op individuele aandelenrisico’s houden beleggers onvoldoende rekening met systeemrisico’s die het gevolg zijn van klimaatverandering, vindt Willemijn Verdegaal, co-head Climate & ESG Solutions bij investment consultant Ortec Finance. ‘Uiteindelijk wordt 80 procent van het rendement van beleggers bepaald door strategische keuzes. Op implementatie kun je maar beperkt risico’s managen. Een passieve belegger interesseert het geen klap of bedrijf B sterker wordt getroffen door klimaatverandering dan bedrijf A.’
Daarom is het belangrijk dat beleggers hun tijd besteden aan het maken van scenario-analyses. Verdegaal: ‘Als er een ordelijke energietransitie komt, waarbij de opwarming van de aarde beperkt blijft tot 1,5-2 graden is de netto-impact positief op de economie, omdat er veel extra geïnvesteerd wordt in klimaatmaatregelen. Dat stimuleert de vraag en de werkgelegenheid.’
In zo’n scenario verliezen vooral exporteurs van fossiele brandstoffen, die getroffen worden door een dalende vraag naar hun producten en hogere kosten door bijvoorbeeld Co2-heffingen. Dat netto-positieve beeld verandert als er sprake is van een wanordelijke transitie waarbij de doelstellingen uit het klimaatakkoord niet worden gehaald. Verdegaal: ‘De kans daarop neemt elke dag toe doordat er in de meeste landen onvoldoende klimaatmaatregelen worden getroffen.’
Volgens Verdegaal krijgen we in een scenario van een wanordelijke transitie op een gegeven moment te maken met verlies van vertrouwen. ‘Dan gaat iedereen in paniek aandelen verkopen en dalen beurzen wereldwijd. Uit oogpunt van klimaatrisicomanagement is het goed te beseffen dat aandelen doorgaans het heftigst reageren op systeemschokken.’