Pensioenfondsen zoeken nog naar de vorm waarin ze hun invloed kunnen uitoefenen op de bedrijven waarin ze beleggen. Het ‘stewardshipbeleid’ waarin ze dat bepalen hoeft niet per se door de fiduciair beheerder te worden uitgevoerd, maar veel pensioenfondsen kiezen daar wel voor.
Maatschappelijk verantwoord beleggen is ‘here to stay’ en de Nederlandse pensioensector draagt daar bovengemiddeld zijn steentje aan bij. Met de Nederlandse Stewardship Code, vorig jaar aangenomen door Eumedion, werd een volgende stap gezet. Maatschappelijk verantwoord beleggen wordt serieus met een stevig stewardshipbeleid, want daarin leggen fondsen vast hoe ze hun invloed willen uitoefenen op de bedrijven waarin ze beleggen. Betrokkenheid — engagement — krijgt zo handen en voeten. Hoe te stemmen op aandeelhoudersvergaderingen en hoe en wanneer en waarom zoeken we de dialoog met bestuur of toezichthouders van de belegging?
‘Je kunt niet meer om stewardship heen, daar is iedereen wel van overtuigd’, zegt Daniëlle Melis, bestuurslid van Algemeen Pensioenfonds Stap en senior fellow bij het International Center for Financial Law & Governance van de Erasmus School of Law. Melis is zowel in Nederland als internationaal betrokken bij initiatieven rond stewardship. Nederland is koploper, stelt ze, onder meer vanwege de nieuwe Code, waaraan ze meeschreef. Stap, opgericht in 2015, voert het eigen stewardshipbeleid uit in nauwe samenwerking met haar fiduciair beheerder Aegon Asset Management en de externe vermogensbeheerders die het vermogen van Stap beleggen.
Urgentie
‘Je moet goed nadenken hoever je wilt gaan’, aldus Melis. ‘Volsta je met het minimum door niet meer te doen dan de wet- en regelgeving vereist of wil je aan het andere eind van het continuüm zitten, als impactbelegger? Wij kozen voor een tussenvorm: we willen een verantwoord belegger zijn.’ Een positie kiezen in dit spectrum is een uitdaging, denkt Melis als ze gevraagd wordt naar haar indrukken hoe de Nederlandse pensioensector dit oppakt. ‘De wet- en regelgeving is klip-en-klaar, maar het issue in de bestuurskamers is nu: wat willen we meer doen en hóé gaan we dit doen met het oog op een toekomstbestendig pensioenresultaat?’
Afgelopen voorjaar publiceerde Willis Towers Watson een analyse van de manier waarop zes grote internationale vermogensbeheerders (onder andere BlackRock en Vanguard) stewardshipbeleid uitvoeren. Het adviesbureau was kritisch: het gevoel van urgentie zou ontbreken en de teams die het beleid moeten uitvoeren zouden qua omvang niet op hun taak zijn berekend. Vermogensbeheerders moeten meer doen om als ‘een goed rentmeester’ te worden gezien, zo concludeerde Willis Towers Watson.
Zo dicht mogelijk
Bij Nederlandse pensioenfondsen heeft dat onderzoek weinig losgemaakt, zo is de indruk. Volgens Melis is op dit moment het maken van de inhoudelijke keuzes de grote uitdaging. De focus ligt nu niet op de kwaliteit van de uitvoering door grote vermogensbeheerders. Ook voor Henk Groot, hoofd Beleggingen bij Pensioenfonds Detailhandel, is dat nu niet de hoofdzaak. ‘Voor ons is vooral van belang dat wij als eindbelegger er zo dicht mogelijk op zitten. Dat is immers het hele idee van betrokkenheid. Onze deelnemers willen dat ook, geven ze aan. Ze willen zelfs nog verder gaan dan wij op dit moment doen.’
Pensioenfonds Detailhandel vond het daarnaast belangrijk een ‘scheiding der machten’ aan te brengen. De beleggingsmandaten van het fonds worden uitgevoerd door BlackRock (toevallig) en daar zijn, toen het stewardshipbeleid enkele jaren geleden werd uitgewerkt, wel gesprekken mee geweest, maar vervolgens is besloten het engagement te laten uitvoeren door een andere vermogensbeheerder, BMO Global Asset Management. Groot: ‘Maar dat had dus niets te maken met de kwaliteit van de vermogensbeheerder, maar met het feit dat wij deze twee zaken gescheiden willen houden.’ En had het ook niet met de kosten te maken? ‘Nee, ook niet, want deze taakverdeling past uitstekend binnen onze kostenfilosofie.’
Overigens wil deze keuze niet zeggen dat Groot helemaal tevreden is. ‘Wat betreft “er dicht bovenop zitten” zijn nog altijd stappen te maken. Ik pleit er dan ook al langer voor om als eindbeleggers meer samen te werken, om een engagementnetwerk op te tuigen. In je eentje kun je de wereld niet verbeteren. Als we onze krachten bundelen, hebben we meer impact.’
Beloningsdossiers
Betrokkenheid kan bij grote vermogensbeheerders een probleem zijn omdat zo’n organisatie zich geen eigen mening kan veroorloven. Men vervult de wensen van cliënten en dat is dan dat. Op aandeelhoudersvergaderingen komt het geregeld voor dat vertegenwoordigers van grote beheerders zowel voor als tegen voorstellen stemmen. Kleinere beheerders kunnen dat voorkomen en een eigen profiel creëren. Dat doet bijvoorbeeld Kempen Capital Management. Lars Dijkstra, chief investment officer: ‘De grote wereldwijde vermogensbeheerders hebben 5000 tot 6000 bedrijven in portefeuille, mede omdat men groot is in passief beleggen. Wij beleggen in maximaal 400 ondernemingen. Dat doen wij bovendien actief en dat doen we met de intentie voor de lange termijn te beleggen. Dat creëert in onze ogen de betrokkenheid die je nodig hebt, wil je succesvol zijn met engagementbeleid.’ Kempen kiest dan met name voor governance, zoals beloningsdossiers, het klimaat en als dat relevant is arbeidsomstandigheden.
Volwassen
Mogelijkheden te over dus. Naast uitbesteden kunnen pensioenfondsen natuurlijk ook kiezen voor zelf doen. Volgens een recent onderzoek van EY onder de 25 grootste Nederlandse pensioenfondsen naar actief aandeelhouderschap oefent een vijfde van hen de stemrechten zelf uit. Uitbesteden gebeurt grofweg in de helft van de gevallen naar de eigen fiduciair beheerder (zoals Stap), de andere helft kiest voor een ‘scheiding der machten’ (zoals Pensioenfonds Detailhandel).
Uit het EY-onderzoek blijkt echter ook dat het stewardshipbeleid niet bij elk pensioenfonds al even volwassen is. Slechts grofweg de helft van de pensioenfondsen geeft in het jaarverslag aan over welke thema’s ze met bedrijven in gesprek gaan. Melis herkent dat: ‘Het ene pensioenfonds is hier verder mee dan het andere, maar ik pleit voor meer urgentie om pensioenfondsen meer als langetermijnbelegger te profileren. Rekenrentes en dekkingsgraden domineren nu de pensioendiscussies, maar de focus moet naar de lange termijn: slagen wij er met zijn allen in pensioenen toekomstbestendig te laten zijn in een wereld die leefbaar blijft?’
Dit interview is geplaatst in de tweede editie van Fondsnieuws Institutioneel - oktober 2019. Fondsnieuws Institutioneel verschijnt dit jaar nog 2 keer en als pensioenfondsbestuurder of institutionele belegger kunt u deze edities kosteloos ontvangen door u in te schrijven via deze link.