Na meer dan drie decennia heeft de Japanse beurs eindelijk het all-time high uit 1989 in het vizier. Dit jaar zijn Japanse aandelen uit de startblokken geschoten, maar over langere periodes steken ze bleek af tegen de prestaties van wereldwijde aandelen. Diverse structureel ogende veranderingen, zowel op economisch gebied als binnen het bedrijfsleven, bieden uitzicht op een einde aan deze jarenlange underperformance.
De jaren tachtig van de vorige eeuw waren een bloeiperiode voor Japanse aandelen. Eind 1979 sloot de Nikkei 225 index het jaar af op circa 6.500 punten om bijna tien jaar later, op 29 december 1989, een intraday stand van 38.957,44 te bereiken en later die dag te sluiten op 38.915,87. Tot op de dag van vandaag staat die stand nog altijd in de boeken als de all-time high. In de jaren daarna barstte de bubble en tijdens de financiële crisis van 2008 tikte de index een bodem aan van 6.994,90.
Sindsdien hebben Japanse aandelen echter weer de weg omhoog gevonden en na 34 jaar ging de Nikkei 225 index weer door de 35.000 puntengrens. Inmiddels staat de index per 13 februari zelfs op 37.963,97 punten en lijkt de hoogste stand ooit binnen handbereik.
Daarmee is niet gezegd dat de Japanse beurs zich sterk heeft onderscheiden op het wereldtoneel. Ondanks dat er positieve rendementen werden geboekt, bleven die rendementen (gemeten aan de hand van de MSCI Japan index, wat een bredere index is dan de Nikkei 225 index) bijvoorbeeld sterk achter bij de MSCI World index. Zo bedraagt de underperformance over de afgelopen vijf, tien, vijftien en twintig jaar gemiddeld 3 tot 5 procentpunten per jaar in euro.
Voorspoedig begin
De Japanse aandelenbeurs is het jaar 2024 echter voorspoedig begonnen. Per 13 februari staat de MSCI Japan index op een plus van 6,39 procent versus 2,91 procent voor de wereldwijde aandelenindex. Matige loongroeicijfers en wrang genoeg ook de zware aardbeving op Nieuwjaarsdag verklaren waarom Japanse aandelen hun weg omhoog voortzetten. Door de natuurramp zou de voorzitter van de centrale bank weleens langer kunnen wachten met het verhogen van de beleidsrentes. Dit zorgde voor een lagere Japanse yen, wat goed is voor de exporterende ondernemingen, die daarop dan ook hun koersen zagen stijgen.
Paradoxaal genoeg zou de kans op renteverhogingen juist een belangrijke stimulans moeten zijn achter een opleving van de Japanse aandelenbeurs op langere termijn. Het kenmerkt namelijk het mogelijke einde van een decennialange periode van economische stagnatie waarin het land zich heeft bevonden. Nu lijkt er eindelijk een einde te komen aan de hardnekkige deflatie en krimpende reële lonen.
Een andere, even zo belangrijke reden zijn de stappen die de afgelopen jaren zijn genomen om de winstgevendheid van het Japanse bedrijfsleven te verbeteren en daarmee de waardering van beursgenoteerde ondernemingen te verhogen. Onder andere ondermaatse corporate governance, zeer conservatieve balansen met relatief veel kasgeld en het systeem van “keiretsu’s”, oftewel Japanse conglomeraten, zetten lange tijd druk op de waardering van Japanse aandelen.
Drijvende kracht
De voormalige en in 2022 vermoorde premier Shinzo Abe was een drijvende kracht achter de plannen voor verbeteringen en introduceerde onder andere een corporate governance en een stewardshipcode. De eerste moest zorgen voor verbeterd ondernemingsbestuur, waarbij het management een meer aandeelhoudersvriendelijke houding moest aannemen, terwijl de tweede code beleggers ertoe moest aanzetten om hun verantwoordelijkheid te nemen en ondernemingen aan moesten spreken op verbeterpunten.
Er is zeker progressie geboekt en veel bedrijven zijn ertoe overgegaan om bijvoorbeeld hun overtollige kasgeld te gebruiken voor uitkeringen aan aandeelhouders in de vorm van dividend of aandeleninkoop. Echter, het blijft een langzaam voortbewegend proces dat nog zeker niet ten einde is. Er zijn dan ook al diverse aangepaste versies van de codes verschenen. Daarnaast maakte de Tokyo Stock Exchange in april vorig jaar plannen bekend die de waarde van bedrijven moet verhogen en meer (buitenlandse) beleggers moet aantrekken. Onderdeel daarvan was de vereiste voor bedrijven om met plannen te komen om hun aandelenkoers te verhogen indien hun koers/boekwaarde ratio lager dan 1 is.
Top 5
De top 5 van deze week geeft een overzicht van de vijf fondsen met de beste prestaties over het afgelopen jaar tot en met eind januari 2024 in de Morningstar-categorie ‘Aandelen Japan Large-Cap’. Daarbij zijn alleen fondsen geselecteerd waarvan portefeuilledata bij Morningstar bekend zijn die niet ouder zijn dan drie maanden.
Amundi MSCI Japan ESG Climate Net Zero Ambition CTB Index voert de lijst aan. Deze ETF volgt de MSCI Japan ESG Broad CTB Select index. Deze index heeft de MSCI Japan index als basis, maar heeft als doel de blootstelling aan positieve ESG factoren te maximaliseren. Over het afgelopen jaar deden onder andere top 10 holdings Toyota Motor (43,75 procent), Tokyo Electron (67,17 procent) en Shin-Etsu Chemical (39,43 procent) het uitstekend. De echte uitblinkers waren echter Disco Corp (183,33 procent), Kawasaki Kisen Kaisha (150,97 procent) en Advantest Corp (126,50 procent).
Op de derde plaats staat MS INVF Japanese Equity. Het beheer van dit fonds is door Morgan Stanley uitbesteed aan Mitsubishi UFJ Asset Management Co, een van de grootste vermogensbeheerders in Japan. Sinds april 2021 staat de ervaren Katsushi Ishikawa aan het roer van deze strategie. Samen met Jun Shoji past hij een benadering toe die gericht is op beleggingen in ondergewaardeerde kwaliteitsbedrijven. De drie grootste posities van de geconcentreerde portefeuille (42 aandelen per eind december 2023) deden het uitstekend over de afgelopen twaalf maanden: Toyota Motor (43,75 procent), Hitachi (55,16 procent) en Mitsubishi UFJ Financial Group (33,65 procent). De beste prestaties werden echter geleverd door Osaka Soda (121,22 procent) en Lifedrink (119,72 procent).
Ronald van Genderen is senior manager research analist bij Morningstar. Morningstar analyseert en beoordeelt beleggingsfondsen op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. Morningstar is een van de kennispartners van Investment Officer en rangschikt wekelijks vijf beleggingsfondsen of aanbieders.