Geen Amerikaanse president roept zoveel emoties op als Donald Trump. Je houdt van hem of je haat hem. Ondanks deze controverse is deze president goed voor economie en beurs, oordeelt de cio van Rabobank.
De mens onderscheidt zich van al het andere leven door het vermogen om verhalen te vertellen. De complexe samenwerking tussen mensen vergt een gemeenschappelijk doel. Maar verhalen hebben ook een grote invloed op economie en beurs. Keynes beschreef de invloed van de ‘animal spirits’ op de economie. Meer recent onderkende professor Shiller het belang van het verhaal in het nieuwe gebied van de ‘narrative economics’.
Trump is in de eerste plaats een marketeer, dus een verhalenverteller. De Amerikaanse verkiezingsuitslag bewijst de kracht van marketing in het internettijdperk waarin virtuele verhalen acuut viraal gaan. Waarheid is een subjectief begrip geworden en daar heeft Trump handig gebruik van gemaakt. De kracht zit bij marketing in de herhaling. Het contrast tussen de boodschap van ‘Make America Great Again’ en het sombere verhaal van de structurele stagnatie, kan bijna niet groter. De nieuwe boodschap heeft de animal spirits doen ontwaken. Het vertrouwen onder consumenten en producenten is mede daardoor tot recordniveaus gestegen.
Ook na de verkiezingscampagne is de twitterende Trump vrijwel dagelijks in het nieuws. Hij komt veel van zijn verkiezingsbeloftes na. Obamacare afschaffen lukt niet, maar dat is de uitzondering op de regel. Recent herstelde hij de geloofwaardigheid van de Verenigde Staten door opnieuw te acteren op de rode lijn waar Syrië overheen ging. Hij erkende Jeruzalem als de hoofdstad van Israël. Iets wat de vier presidenten voor hem beloofden, maar nooit konden waarmaken. En zoals gezegd trok hij zich terug uit het klimaatakkoord van Parijs, liet andere Navo-leden meer bijdragen, benoemde conservatieve rechters in het Hooggerechtshof en zorgde terloops ook nog even dat het kalifaat werd geëlimineerd. Voor beurs en economie is vooral van belang dat Trump de belastingen sterk heeft verlaagd en dat hij vergaand dereguleert. Op dit moment probeert hij het tekort op de handelsbalans terug te brengen, ook een van zijn verkiezingsbeloftes.
Onconventioneel
De onconventionele aanpak van Trump volgt op onconventioneel monetair beleid. Bij Trump is het een drieluik van onconventioneel fiscaal, onconventioneel economisch en onconventioneel handelsbeleid. Alle drie zorgen voor een structureel hogere groeivoet van de Amerikaanse economie. Lagere belastingen zijn altijd positief. De mate waarin is onconventioneel, evenals het moment waarop. Niet eerder zijn belastingen zo sterk verlaagd, terwijl er sprake is van vrijwel volledige werkgelegenheid.
Deregulering is ook een beproefd middel om het economisch groeipotentieel te optimaliseren. Onconventioneel is ook hier de mate waarin, inclusief de benoeming van regelhaters bij de verschillende toezichthouders. Sinds de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie in 2001 boekt men in de diverse Doha-rondes geen enkel resultaat. Dat terwijl China, Japan en ook de Europese Unie impliciet of expliciet veel protectionistischer zijn dan de VS. Trump probeert nu deze handelsbarrières te slechten. De meest waarschijnlijke uitkomst is dat deze landen water bij de wijn zullen doen en hun grenzen meer openstellen voor de buitenwereld.
De hogere reële economische groei die mogelijk wordt gemaakt door lagere belastingen, deregulering en minder handelsbarrières zijn van invloed op de neutrale rentevoet. De neutrale rente is het niveau van de rente waarbij er sprake is van volledige werkgelegenheid en een stabiel inflatieniveau. Prijzen stijgen als de marktrente beneden de neutrale rente staat en dalen wanneer de marktrente boven de neutrale rente komt. Staat de beleidsrente veel lager dan de neutrale rente dan is dat een uitnodiging om meer risico te nemen. Meer risico betekent meer leverage. Rente is immers de prijs van geld. Door te werken met geleend geld, stijgen bestaande activa in prijs. Aangezien alle activa in handen zijn van de rijken, neemt daardoor de kloof tussen rijk en arm toe. Bovendien kopen rijken liever bestaande activa (met een zekere kasstroom) dan nieuwe activa (met een onzekere kasstroom).
Het gevolg is minder investeringen, lagere productiviteitsgroei en een lagere structurele groeivoet. De armer worden nog armer en inkomensverschillen nemen toe met als gevolg maatschappelijke instabiliteit. Stijgt de rente tot boven het neutrale renteniveau dan staan centrale bankiers op de rem. Maar hun doel is tegenwoordig om inflatie omhoog te krijgen en tegelijk zo veel mogelijk beleidsruimte creëren voor de volgende neergang in de economie. De vraag waar de beleidsrente naar toe kan, hangt dus af van waar de neutrale rente staat. Gaat de economische groeivoet structureel omhoog, dan kan ook de rente omhoog.
Globalisering
Door globalisering is het belang van de nationale staat afgenomen. Een deel van de bevolking heeft sterk geprofiteerd van globalisering, een ander deel is slachtoffer geworden. Deze frictie raakt het cement van de maatschappij. De wil om samen te leven is afgenomen. In de politiek is de traditionele links-rechts-verdeling verdwenen. Tegenover de progressieve elite staan nu conservatieve populisten. Trump kan de verkiezingen in november winnen als hij een deel van de progressieve elite weet te overtuigen, bijvoorbeeld door succes op het gebied van een vrijere wereldhandel. Zijn schijnbare onvoorspelbaarheid geeft hem speltheoretisch een sterke onderhandelingspositie om bilateraal handelsakkoorden te sluiten. China was toch al geneigd om het land verder open te stellen voor buitenlandse concurrentie. Ook de hervormingen van Abe zouden profiteren van meer buitenlandse invloed en in Europa zouden minder handelsbarrières de brexit eenvoudiger maken. Vrijere wereldhandel is goed voor iedereen.
Dit artikel wordt gepubliceerd in het Fondsnieuws-magazine dat op 9 mei verschijnt. Hierin is een thema-gedeelte gewijd aan protectionisme.