William De Vijlder (64) zwaaide dit najaar af als hoofdeconoom van BNP Paribas. In een afscheidsinterview blijkt hij terug op veertig jaar economische analyse. ‘Alles is nog meer met alles verbonden dan ik vroeger dacht, en dat maakt het superboeiend.’
De Vijlder was tien jaar lang de chief economist van de Franse bankreus BNP Paribas, na een carrière in asset management als chief investment officer en directeur van beleggingsteams. Sinds kort is hij, in het vooruitzicht van zijn pensioen begin 2026, economisch adviseur van het topmanagement van BNP Paribas.
‘Mijn eerdere loopbaan is nuttig geweest voor mijn werk als hoofdeconoom, omdat je reflexen hebt verworven die pure economen misschien niet hebben’, vertelt hij. ‘Dat gaat bijvoorbeeld om het besef dat de realiteit veel heterogener is dan wat de economische basismodellen van twintig, dertig jaar geleden vertellen. Er kunnen grote verschillen zijn tussen sectoren of regio’s binnen een land en de financiële sfeer kan een bepalende impact hebben op de reële economie.’
Aan de vooravond van Trump II maken beleggers zich klaar voor een wereld met meer protectionisme en handelsconflicten. Het doet doemdenkers vrezen voor erg onrustige tijden op geopolitiek en economisch vlak. De Vijlder houdt echter het hoofd koel en wijst erop dat we in de vorige decennia ook al erg politiek beladen periodes gehad hebben, alleen zijn we die collectief wat vergeten.
Selectieve amnesie
‘Wanneer je toekomstscenario maakt, mag je niet te selectief zijn in de manier waarop je naar het verleden kijkt. Ik denk dat het des mensen is om aan selectieve amnesie te lijden. Zaken die vroeger pregnant waren als situatie, gaan we vergeten’, zegt de Oost-Vlaming.
‘De VS zijn momenteel erg gepolariseerd. Maar eind jaren zestig was de situatie er ook erg gespannen, na de aanslagen op John F Kennedy, Martin Luther King en Bobby Kennedy en door de oorlog in Vietnam. Ik zag onlangs de documentaire over Bridge over Troubled Water, de legendarische song van Simon & Garfunkel uit 1970. Daarin vertelt Paul Simon dat ze in bepaalde delen van de VS gewoon niet welkom waren omwille van hun geëngageerde standpunten.’
‘Een meer financieel voorbeeld is de desinflatie van toenmalige Fed-voorzitter Paul Volcker in de jaren tachtig, die de inflatie temde met forse renteverhogingen. Een bedrijf dat afhankelijk was van financiering op korte termijn zag ineens de rente van 10 naar 20 procent stijgen en dan weer omlaag donderen. Dat is best heftig.’
‘Of neem de onmiddellijke reactie na de beurscrash van 1987. Dat was ook intens. Ik herinner me de interne discussies: met hoeveel basispunten moeten we onze groeiverwachtingen verlagen? De schok van de renteverhoging door de Fed in 1994 was ook enorm.’
‘En toch wordt de periode van de jaren tachtig tot eind jaren negentig soms gereduceerd tot enkele zinnen: de inflatie werd bedwongen, de reële rente ging omlaag en het internet ontketende een technologische revolutie, met positieve gevolgen voor de economie. En daarbovenop kreeg we ook geopolitiek een nieuwe wereld, zo poneerde Het einde van de geschiedenis en de laatste mens, het bekende boek van Francis Fukuyama dat ik trouwens niet gelezen heb. Er was dus een periode van tien jaar waarin men zo naïef was dat men dacht dat we een wereldwijd consensusmodel bereikt hadden. Met Fukuyama werd later gelachen, maar toen niet.’
‘Mijn punt is: als je een analyse van de huidige toestand in de wereld maakt, moet je vermijden dat je het verleden te rooskleurig voorstelt. Ik herinner me uit de jaren tachtig nog een voorpagina van het magazine Knack, met als titel “Wat als er een neutronenbom valt op Antwerpen?”. Geopolitieke onrust is dus heus niet alleen van vandaag.’
William De Vijlder
- doctor in de economie (UGent)
- begon in 1987 op de studiedienst van de Generale Bank
- doceert sinds 1991 aan de UGent
- was chief investment officer bij Fortis Investments en later BNP Paribas IP
- werd chief economist van BNP Paribas in 2014
Van vrijhandel naar protectionisme
Had De Vijlder de slingerbeweging van vrijhandel naar protectionisme zien aankomen? ‘Afgaande op de handelsstatistieken, bereikte de wereld peak globalization ongeveer rond 2010. Sindsdien is er een langetermijntrend richting meer protectionisme waar alle economische blokken aan deelnamen, al gebeurde dat subtieler dan nu’, antwoordt hij.
‘Dus op zich is de nieuwe opflakkering geen echte verrassing. We moeten afwachten wat de handelspolitiek onder Trump wordt. Misschien blijven de aangekondigde hoge invoerheffingen beperkt tot enkele specifieke producten.’
‘Maar wat mij wel erg verraste, is de forse wijziging van hoe Amerika naar China is gaan kijken. De VS zijn overgegaan tot een “weaponization of business”, waarbij handelspolitiek als strategisch wapen gebruikt wordt. Geopolitiek domineert dus de economie.’
‘De impact van geopolitiek op de financiële wereld heb ik altijd al fascinerend gevonden. In 1989 viel de Muur van Berlijn en in 1990 kregen we de Duitse eenmaking. Ik herinner me nog alsof het gisteren was: brokers en investment banks brachten optimistische rapporten uit over “het vredesdividend”, zoals dat toen genoemd werd.’
‘En dan in 2001 was het “hoera-hoera” toen China tot de Wereldhandelsorganisatie toetrad. De Amerikaanse president Bill Clinton vond dat geweldig en je kreeg tal van analyses in asset management met als insteek: als elke Chinees dit of dat product koopt, is het potentieel voor westerse ondernemingen enorm.’
‘De vraag die mij nu veel bezighoudt: vormen protectionisme en het machtsspel tussen grote regionale blokken de weg die de wereld definitief ingeslagen is, of gaat het om een slingerbeweging die later weer richting vrijhandel terugkeert? En als dat laatste klopt, hoe ver kan de slinger uitslaan en wat zijn de krachten die tegenovergestelde beweging weer inzetten?’
‘Ik zat op de middelbare school toen Jimmy Carter Amerikaans president werd en op de universiteit toen Ronald Reagan verkozen werd. The Rise & Fall of the Neoliberal Order van Gary Gerstle geeft inzicht in hoe traag het proces richting vrijemarktkapitalisme ging. Daar waren decennia voor nodig. Dat geeft stof tot nadenken. Als die dynamiek zo traag is, onderschatten we dan de repercussies van de huidige omgekeerde trend richting protectionisme? Er zijn overigens bibliotheken vol geschreven over de nefaste gevolgen ervan, niet alleen voor de geviseerde landen maar ook voor het land zelf dat de heffingen invoert.’
William De Vijlder op kantoor in Brussel in 2007 - foto BNP Paribas Fortis
De bankencrisis van 2008
Een van de turbulentste momenten uit De Vijlders loopbaan was uiteraard de financiële crisis van 2008-2009, waarbij de Belgische banktak van zijn werkgever Fortis uiteindelijk in handen van BNP Paribas kwam.
De Vijlder, ook universiteitsprofessor, blikt er met een analytische bril op terug. ‘Een zaak die ik uit die crisis geleerd hebt, is hoe weinig we als economen afweten van de onderstroom of “undercurrent”. Dat zijn de onzichtbare trends die in een economie aan de gang zijn, de gevolgen van een beslissing die zich nog moeten manifesteren.’
‘De Fed is in de late lente van 2006 gestopt met de rente te verhogen. Die renteverhoging was een van de oorzaken van de financiële crisis. De echte problemen als gevolg daarvan zijn dus met grote vertraging gekomen.’
‘Een recenter voorbeeld: Omdat zowel bedrijven als gezinnen massaal tegen vaste rente geleend hadden, bleek dat de Fed hun gedrag maar gedeeltelijk kon sturen via renteverhogingen. Ze waren immers “geïmmuniseerd”, waardoor de monetaire transmissie niet liep zoals verwacht.’
‘Mijn hoop is dat we die onderstromen via big data, en misschien zelfs met AI, beter in kaart kunnen brengen. Ach, het blijft een fascinerende wereld’, mijmert hij.
‘Een tweede les draait rond de onderlinge afhankelijkheid van de vele economische actoren. De reactie van de ene kan stabiliserend werken, of ongewild net een crisis verergeren. Individueel gedrag kan op microniveau heel logisch zijn, maar op macroniveau hoogst onwenselijke gevolgen hebben. Dat hebben we gezien in de financiële crisis, en later ook in de eurocrisis.’
De toekomst
De Vijlder gaat niet volledig rentenieren, hij blijft nog enkele dagen per week als adviseur aan de slag bij BNP Paribas en krijgt meer vrijheid om de thema’s te kiezen die hem het meeste boeien. Naar welke plekjes op de economische radar gaat hij het meest kijken?
‘Een heel algemene vraag fascineert me. Van klimaatmaatregelen tot de vergrijzing opvangen, er komen grote uitdagingen af op de maatschappij. Maar hoe gaan we dat allemaal financieren? Ik spreek nog niet eens specifiek over de overheden, maar gewoon in het algemeen. Het geld kan maar deels van de banken komen, want zij moeten aan bepaalde kapitaalvereisten voldoen. De kapitaalmarkten dan als tweede kanaal? Maar als de vraag naar geld op de kapitaalmarkten toeneemt, zal dan het aanbod ook moeten toenemen.’
‘Een tweede vraagstuk draait rond het gevoel dat veel gezinnen hebben dat hun blootstelling aan de grote wereldomwentelingen – klimaatverandering, AI, de geopolitek – groter is dan vroeger. Of dat echt zo is, weet ik niet, maar dat gevoel leeft wel duidelijk bij de mensen. Een van de fascinerende observaties in Europa van de voorbije twaalf maanden, is dat het consumentenvertrouwen gestegen is, maar de spaarquote ook. Het toenemend vertrouwen vertaalt zich dus niet in toenemende consumptie. Hoe valt dat te rijmen?’
‘Mijn theorie is dat dit te maken heeft met die gepercipieerde onzekerheid en een algemeen gevoel van “het leven is duur”. De inflatie is wel gemilderd, maar de prijzen zijn niet gedaald. Voeg daaraan toe dat de noodzakelijk geachte bestedingen een grotere hap nemen uit het gezinsbudget. Dat heeft wellicht deels te maken met peer group pressure – gezinnen willen wat de buren hebben – maar ook omdat sommige vaste kosten – zoals een telecomabonnement – wel degelijk zwaarder doorwegen. Kortom: bij een modaal gezin, leeft de vraag: zijn we goed gewapend voor de toekomst?’
Meer lezen over William De Vijlder? Dit zijn de Leestips van William De Vijlder over Europa: ‘Na analyses is het tijd voor actie’