Donald Trump is een rare snuiter. Hij doet soms de meest bizarre uitspraken. Maar eigenlijk is het meest irritante nog dat hij regelmatig wel een punt heeft. Europese landen hebben decennialang hun defensie verwaarloosd en hielden zich niet aan de NAVO-afspraken. Dat wordt nu anders, mede door toedoen van Trump.
Of neem zijn bewering dat de VS miljoenen industriële banen heeft verloren aan China. De eerste grafiek laat zien dat het aantal banen in de Amerikaanse industrie na de toetreding van China tot de Wereldhandelsorganisatie (WTO) sterk daalde. Zo’n grafiek zegt niets over causaliteit. Toch blijft het banenverlies in de industrie spectaculair. In minder dan tien jaar daalde het aantal met zo’n 6 miljoen, ofwel een derde. Over de wenselijkheid en de kansen om die banen weer terug te halen, lopen de meningen stevig uiteen.
Bron: Macrobond
In zijn meest recente tirade tegen de Fed en Fed-baas Powell in het bijzonder, richt Trump zich op de rentebetalingen door de overheid. Als Powell de rente zou verlagen, scheelt dat volgens Trump 600 miljard dollar aan rentelasten per jaar. Tegen zo’n schatting valt het een en ander in te brengen. Feit is wel dat de rentebetalingen in het laatste jaar van zijn eerste presidentschap circa 520 miljard dollar bedroegen en in het eerste kwartaal dit jaar, omgerekend naar een jaarcijfer, 1.114 miljard dollar.
Zoals de volgende grafiek laat zien, is de stijging van de rentelasten de laatste jaren wel heel fors. Als percentage bbp zijn ze gestegen van 2,4 procent in 2020 naar 3,7 procent nu. In de Nederlandse context zou het om zo’n 15 miljard euro per jaar aan additionele rentebetalingen gaan.
Bron: Macrobond
Het beleid van de Fed moet er natuurlijk niet primair op gericht zijn om de rentebetalingen van de overheid te drukken. Het is maar goed dat Powell en zijn collega’s de toorn van Trump trotseren en zich onverdroten richten op hun kerntaken. Maar, het dient gezegd, geen enkele regering is dol op hoge rentelasten. Trump vormt daarop geen uitzondering.
In het eerste kwartaal dit jaar beliep het overheidstekort 6,9 procent bbp. Het nominale bbp groeide in een jaar tijd met 4,7 procent, zodat de schuldratio verder oploopt. Dat is onhoudbaar. Het liefst heeft Trump natuurlijk dat de economische groei aantrekt waardoor het nominale bbp harder groeit dan de omvang van het begrotingstekort. Maar voorlopig is dat wensdenken. Als de stijgende trend van de schuldratio moet worden omgebogen, dan moet het begrotingstekort naar beneden, liefst een beetje snel.
Decennialang is er bij de Amerikaanse overheidsfinanciën een duidelijk patroon herkenbaar. Ten tijde van economische teruggang neemt het begrotingstekort kortstondig maar fors toe. Tijdens groeiperiodes neemt het tekort dan weer geleidelijk af. Trump-1 doorbrak dat patroon. De economie groeide alleszins verdienstelijk. Dan had je een teruglopend overheidstekort mogen verwachten, maar het tekort nam juist toe. Niet veel andere Amerikaanse presidenten hebben dat op hun geweten.
Toen de pandemie toesloeg, gingen helemaal alle remmen los, wat absoluut te billijken viel. Dat oud-president Biden direct na zijn aantreden een nieuwe, enorme impuls aan de conjunctuur gaf via de begroting was daarentegen geenszins te rechtvaardigen. Het heeft de situatie rond de overheidsfinanciën er bepaald niet beter op gemaakt, maar evenmin kun je stellen dat het beleid van Biden de hoofdoorzaak van de huidige, ietwat precaire, situatie is.
De verontrustende les van Trump-1 is dat het bewerkstelligen van gezonde overheidsfinanciën geen prioriteit heeft bij de president. De mogelijkheid dat de obligatiemarkt tijdens zijn tweede regeerperiode in opstand komt en weigert het tekort soepel te financieren is allerminst denkbeeldig. Toen dat eigenlijk in april al dreigde te gebeuren, bond de president snel in en stelde hij zijn ‘wederkerige importheffingen’ uit. Als Trump een eventuele volgende keer niet inbindt, zal het aan de Fed zijn om de crisis te bezweren door grootschalig overheidsobligaties te kopen. Het zou de ironie ten top zijn als Powell dan nog Fed-voorzitter is en zijn grootste criticaster een reddingsboei zou moeten toewerpen. Het lijkt me gênant voor Trump, maar dat zal hij wel anders zien.
Han de Jong is voormalig hoofdeconoom van ABN Amro. Hij schrijft wekelijks voor Investment Officer over economie en markten. Meer informatie over zijn visie kunt u lezen op Crystal Clear Economics.