Beleggen is een spel van fouten; wie de minste fouten maakt, wint. Wat dat betreft heeft beleggen meer gemeen met voetbal dan iemand op het eerste gezicht zou denken. En dat maakte Johan Cruijff ook uitermate geschikt om zijn genialiteit met dergelijke wijsheden zowel op als buiten het veld te delen met beleggers.
Afgelopen maand zorgde de ongekende volatiliteit ervoor dat zelfs de kleinste fouten een grote invloed hadden op het rendement. Daar komt bij dat juist op het moment dat de volatiliteit hoog is, er veel fouten worden gemaakt. Dat komt ook omdat ons anders zo rationele brein verandert in een emotionele achtbaan. Mensen hebben niets tegen risico, zolang het maar geen geld kost. Helaas wordt in tijden van stress een langetermijnbeleggingshorizon verkort tot minder dan een week.
De grootste fout die beleggers blijven maken, is dat ze gaan verkopen als de koersen dalen. Als het uitverkoop is bij de Bijenkorf dan wil iedereen kopen, maar als aandelen 15 procent goedkoper zijn, reageert men instinctief door te verkopen om daarmee te redden wat er te redden valt. Het gevolg van dit ‘hoog kopen, laag verkopen’ instinct is dat wetenschappers kunnen aantonen dat de gemiddelde belegger consistent slechter presteert dan de marktindex. Nu lijkt indexbeleggen dat probleem op te lossen, maar ook die beleggingen gaan gewoon mee in de verkoopgolf.
Beleggers worden tegenwoordig ook aangemoedigd om te acteren op basis van wet- en regelgeving. Als een portefeuille met 10 procent of meer onder water staat, moet er worden gewaarschuwd. Zo’n waarschuwing komt altijd over als een boodschap dat er wat gedaan moet worden, terwijl de beste beslissing dan vaak is om niets te doen.
Wat ook niet helpt om fouten te vermijden, is dat de beste en de slechtste dagen op de beurs verrassend dicht bij elkaar liggen. De sterkste stijgingsdagen vinden plaats tijdens of vlak na periodes van grote volatiliteit en neergaande markten. Dit patroon is vrij consistent wereldwijd. Ongeveer 70 procent van de beste beursdagen valt binnen twee weken na een van de slechtste dagen. Wie uit de markt stapt na een slechte dag, mist vaak de sterkste hersteldagen. Het missen van de beste tien dagen in tien jaar kan het totaalrendement halveren. In paniek verkopen tijdens perioden van volatiliteit is kostbaar.
Wie toch uitstapt wordt geconfronteerd met de onzekerheid wanneer dan weer in te stappen. Er is waarschijnlijk meer geld verloren met mensen die wachten om op de bodem in te stappen dan met alle correcties bij elkaar, al was het alleen maar omdat de beurs elke correctie weer te boven is gekomen. Niemand kan consistent de bodem aanwijzen.
Wachten op de perfecte instapprijs betekent niet alleen dat de sterkste hersteldagen worden gemist, het risico is ook dat de beurs veel hoger staat op het moment dat de belegger uiteindelijk ingestapt. Dat komt ook omdat gemakkelijk wordt vergeten waar het echt om draait. De waarde van bedrijven wordt niet bepaald door marktvolatiliteit, maar door hun innovatievermogen, winstgevendheid en concurrentiepositie.
In elke correctie worden de kiemen gelegd voor de volgende hausse. Door de correctie dalen de waarderingen, zeker wanneer de onderliggende winstcapaciteit intact blijft. Er ontstaat een betere prijs-kwaliteitverhouding. Bedrijven worden goedkoper relatief tot hun winstpotentieel wat zorgt voor hogere toekomstige rendementen. Verder moeten speculatieve beleggingen vaak het loodje leggen in een correctie. Bedrijven met zwakke fundamenten of hoge schulden staan dan onder druk, wat ruimte geeft aan sterkere bedrijven.
Dat geldt ook voor het overmatig gebruik van leverage door beleggers. De markt wordt opgeschoond, of zoals Warren Buffett het stelt: het geld keert weer terug naar de rechtmatige eigenaren. Een correctie is vaak ook een reactie op beurskoersen die te ver vooruit zijn gelopen op de fundamenten. De correctie corrigeert dit overmatige optimisme en zorgt voor de terugkeer naar realistische verwachtingen. Bovendien beklimt elke opgaande markt een ‘muur van angst’. Deze muur is vaak een stevige basis waarop de nieuwe opwaartse cyclus zich kan ontwikkelen.
Tot slot zorgt een correctie voor beleidreacties. Significante correcties leiden vaak tot ondersteunend beleid van centrale banken en overheden. Renteverlagingen, stimuleringsmaatregelen en liquiditeitsinjecties zijn de brandstof voor de bull-markt.
Correcties zijn onderdeel van de bull-markt en de aandelen die daarvoor het hardst zijn gestegen, dalen vaak het meest. Het komt echter zelden voor dat het marktleiderschap wijzigt tijdens een bull-markt. Drie maanden geleden werden Amerikaanse aandelen, in het bijzonder Big Tech-aandelen, de hemel in geprezen, terwijl ze nu extreem worden verguisd. Er zijn zelfs beleggers die niet meer in de Verenigde Staten willen beleggen.
Voor contraire beleggers zijn dit bijzonder aantrekkelijke signalen om juist in Amerikaanse aandelen te beleggen. De huidige Amerikaanse rente wijst allesbehalve op een financieringscrisis en ook de dollar is weer terug op het niveau van voor de presidentsverkiezingen. Toch worden op basis van de recente volatiliteit onterecht tal van foute conclusies getrokken voor de lange termijn. Dat is niet nieuw, na elke grotere correctie worden er onterecht vraagtekens gezet bij het systeem.
Nogmaals dank aan Johan Cruijff, je gaat het pas zien als je het doorhebt.
Han Dieperink is chief investment officer bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co.