Oktober heeft een slechte reputatie op de beurzen. De grootste crashes uit de geschiedenis – 1929, 1987 en 2008 – vonden allemaal plaats in oktober. Dit patroon lijkt geen toeval, maar het resultaat van structurele factoren die juist deze maand bijzonder volatiel maken.
Waarom oktober zo gevaarlijk is
Augustus en september zijn rustige maanden op de beurzen. Handelsvolumes zijn laag. Maar oktober markeert de terugkeer van professionele handelaren die hun portefeuilles kritisch gaan bekijken. Handelsvolumes in oktober liggen gemiddeld 40 procent hoger dan in augustus, terwijl volatiliteit gemiddeld 60 procent hoger ligt.
Oktober is ook de maand waarin bedrijven hun derde kwartaalresultaten publiceren. Deze cijfers geven beleggers hun eerste zicht op bedrijfsprestaties na de zomer. Oktober heeft historisch een hogere kans op liquiditeitsproblemen. Hedgefondsen kunnen onder druk komen door margin calls, terwijl beleggingsfondsen geconfronteerd worden met uitstromen van particuliere beleggers. In de crash van 1929 wilden banken hun geleende geld terug, waarna een vicieuze cirkel ontstond van gedwongen verkopen.
De voorwaarden voor een crash
Er zijn verschillende voorwaarden voor zo’n crash. Historisch gebeuren crashes wanneer de P/E-ratio van markten ver boven het gemiddelde ligt. Voor 1929 stond deze op 32,6 (gemiddelde: 16), voor 1987 op 23. Renteverhogingen maken kapitaal duurder en raken vooral markten die afhankelijk zijn van goedkoop geld. Voor elke grote crash verhoogden centrale banken de rentes: van 3,5 procent naar 6 procent voor 1929, van 5,5 procent naar 10 procent voor 1987, van 1 procent naar 5,25 procent voor 2008.
Wanneer bedrijven en beleggers veel geld hebben geleend, worden ze gedwongen te verkopen bij marktdalingen. Voor 1929 was 90 procent van alle aandelen gekocht met geleend geld. Dit creëert een ‘debt deflation spiral’ waarbij verkopen verdere dalingen veroorzaken. Dan zijn er verborgen kwetsbaarheden die plotseling naar boven komen zoals de zwakke bankregulering in 1929, de computerhandel in 1987 en de giftige hypotheken in 2008. Deze risico’s zorgen voor besmetting waarbij problemen zich door het hele systeem verspreiden. Vertrouwen is de lijm van financiële markten. Wanneer dit wegvalt, kunnen markten instorten. Dit is meetbaar via de VIX-index: bij crashes stijgt deze boven de 40.
De risico’s in oktober 2025
De S&P500 handelt op P/E-ratio’s van 22-23, boven het historische gemiddelde. Tech-aandelen staan op 25-35, AI-aandelen op 50-100 of maken helemaal geen winst ondanks miljardenwaarderingen. Dit doet denken aan de dot-com bubble. Daar staat tegenover dat het verschil tussen de naar marktkapitalisatie gewogen S&P500 en de gelijkgewogen S&P500 historisch hoog is.
De Fed is juist begonnen met het verlagen van de rente. In september verlaagde de Fed voor het eerst dit jaar de rente en naar verwachting zullen er meer renteverlagingen volgen in de komende maanden. Bovendien zijn dit renteverlagingen uit voorzorg, niet omdat er zich een recessie aandient. Wel zijn er zorgen over de Amerikaanse overheidsschuld die op het hoogste punt staat sinds de Tweede Wereldoorlog. Ook de schulden bij bedrijven zijn de afgelopen jaren gestegen. Daar staat tegenover dat de rentelasten op deze schulden nog altijd laag zijn. Bovendien zijn alle zorgen over het aflossen van de Amerikaanse staatsschuld onterecht. Een land met een eigen munt kan altijd de schuld tot op de laatste cent aflossen.
Voor wat betreft risico’s wordt de markt altijd gebeten door de slang die je niet ziet. Vaak zijn het strategieën die in korte tijd snel zijn gegroeid. Dat geldt bijvoorbeeld voor passief beleggen (inmiddels 40 procent van alle aandelen), de integratie van cryptovaluta, de sterk toegenomen algoritmische handel (70 procent van transacties) en natuurlijk de concentratie in Big Tech. Deze factoren kunnen bij een komende crash de uitslagen versterken. Ook zijn er geopolitieke risico’s te over, waaronder het conflict tussen VS en China, in Oekraïne, rondom Taiwan en de Amerikaanse polarisatie. Dit zijn echter vooral risico’s die volop worden onderkend en dan worden risico’s eerder kansen, ze vormen de perfecte muur van angst voor een bull-markt om te beklimmen.
Deze keer is het anders
Moderne centrale banken hebben sinds de Grote Financiële Crisis meer instrumenten om een crisis te bezweren. Financiële regulering is versterkt met hogere kapitaalvereisten en stress tests. Technologische buffers zoals circuit breakers beperken extreme volatiliteit.
Oktober 2025 heeft weliswaar enkele risicofactoren die lijken op vorige crashes: hogere waarderingen, extreme schuldniveaus en geopolitieke spanningen. Echter, crashes zijn niet onvermijdelijk – ze gebeuren alleen wanneer meerdere factoren samenkomen. Vaak gaat aan zo’n crash een langere euforische periode aan vooraf, wat dat betreft werkt de correctie in april als een soort vaccin tegen een crash op korte termijn.
De kans op een crash is dan ook niet overweldigend. Diversificatie, risicobeheer en het vermijden van overmatige leverage zijn de beste verdediging. Een crash creëert ook kansen voor lange termijn beleggers. Want zoals Warren Buffett stelt: ‘Wees bang wanneer anderen hebzuchtig zijn, en hebzuchtig wanneer anderen bang zijn’. Beetje flauw, zonder crash behoort oktober tot de beste maanden van het jaar.
Han Dieperink is chief investment officer bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co.