Han Dieperink
Dieperink.png

Jerome Powell staat voor misschien wel de belangrijkste speech van zijn carrière. Deze week, tijdens het jaarlijkse Jackson Hole-symposium, moet de voorzitter van de Federal Reserve niet alleen zijn beleid verdedigen, maar ook het principe van centrale bank-onafhankelijkheid zelf.

President Trump heeft hem publiekelijk een ‘stubborn moron’ genoemd en dreigt hem te ontslaan. Het is een bizarre situatie die precies illustreert waarom we een onafhankelijke centrale bank nodig hebben.

De politieke verleiding

Politici willen altijd lage rentes. Het is begrijpelijk: goedkoop geld betekent meer investeringen, meer banen, en tevreden kiezers. Maar economie is geen democratie waar de meerderheid altijd gelijk heeft. Soms moet je pijnlijke beslissingen nemen om de lange termijn te beschermen.

Dat is precies wat Arthur Burns in de jaren zeventig niet deed, onder druk van Nixon. Het resultaat? Een inflatie van meer dan 10 procent, die pas gebroken werd door Paul Volcker’s drastische renteverhogingen tot bijna 20 procent. Niet iedereen heeft die les geleerd. Zo ontsloeg Erdogan recent nog centrale bankiers die de rente wilden verhogen. Het resultaat: een inflatie van meer dan 80 procent en een Turkse lira die in vijf jaar tijd 82 procent van haar waarde verloor.

Neutrale rente als kompas

Maar onafhankelijkheid alleen is niet genoeg. Centrale bankiers hebben de politiek niet nodig om fouten te maken. De laatste decennia hebben ze soms te hoge, maar vooral te lage rentes gehanteerd, met desastreuze gevolgen. Te lage rentes leiden tot zeepbellen, zombiebedrijven en een verkeerde allocatie van kapitaal. Te hoge rentes wurgen innovatie en groei.

De oplossing ligt in het nauwkeurig bepalen van de neutrale rente – het renteniveau waarbij de economie in evenwicht is, zonder inflatie of deflatie. De ideale beleidsrente zou net iets boven deze neutrale rente moeten liggen. Waarom? Dit creëert een elegante marktwerking.

Bedrijven die alleen in lijn met de economie groeien, vinden het niet aantrekkelijk om zich te financieren met vreemd vermogen. De kosten van lenen liggen immers hoger dan hun groeipercentage. Maar bedrijven die door innovatie sneller kunnen groeien dan de neutrale rente, vinden het wel interessant om te lenen. Het verschil tussen hun groeipercentage en de rente is hun winst.

Het einde van zombiebedrijven

Dit simpele mechanisme heeft twee krachtige effecten. Ten eerste verdwijnen zombiebedrijven – bedrijven die alleen overleven met goedkoop geld. Zij kunnen de hogere rente niet opbrengen en verdwijnen uit de markt, waardoor kapitaal vrijkomt voor productievere bestemmingen.

Ten tweede krijgen bedrijven een sterke prikkel om te innoveren. Alleen door slimmer te worden dan de concurrentie kunnen ze de rentehorde nemen. Dit dwingt tot creativiteit, efficiëntie, innovatie en vooruitgang.

De robot-centrale bankier

Misschien is het tijd voor een radicale gedachte: een kunstmatig intelligente centrale bankier. Een algoritme dat uitsluitend kijkt naar economische data, onbewust voor politieke druk, media-aandacht of het maatschappelijke sentiment. Een systeem dat de neutrale rente nauwkeurig berekent en daar consistent net boven blijft, ongeacht wie in het Witte Huis zit.

Natuurlijk heeft dit ook nadelen. Economie is niet alleen wiskunde, en uitzonderlijke omstandigheden vereisen soms menselijke oordeel. Maar gezien het trackrecord van menselijke centrale bankiers – van Burns tot Greenspan tot de huidige generatie – is het de overweging waard.

Jackson Hole als keerpunt

Powells speech deze week is belangrijk voor zijn eigen reputatie en ook voor het principe van onafhankelijke centrale banken wereldwijd. Als de Fed bezwijkt voor politieke druk, volgen andere centrale banken wellicht. Het gevolg zou desastreus zijn: inflatie, instabiliteit en het einde van het vertrouwen in monetair beleid.

De ironie is dat Trump, door Powell zo openlijk aan te vallen, precies laat zien waarom we onafhankelijke centrale banken nodig hebben. Politici denken in verkiezingscycli, economieën werken in decennia. Die twee tijdhorizonnen lopen fundamenteel niet synchroon.

In de dunne berglucht van Wyoming staat meer op het spel dan Powells persoonlijke nalatenschap. Terwijl de genodigden hun cowboyhoeden opzetten en hun economische theorieën uitwisselen tegen de achtergrond van de Grand Tetons, bepalen zij misschien wel de toekomst van het kapitalisme zelf. Want als we centrale bankiers niet kunnen vertrouwen om boven de politieke maalstroom uit te stijgen, moeten we misschien inderdaad onze toevlucht nemen tot silicium en algoritmes. De ironie zou compleet zijn: in een poging om de politieke factor uit het monetaire beleid te halen, maken we geldpolitiek zo menselijk mogelijk – door het over te laten aan machines.

Han Dieperink is chief investment officer bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co.

Author(s)
Categories
Access
Members
Article type
Column
FD Article
No