Het vooruitzicht dat buitenlandse investeerders hun blootstelling aan Amerikaanse activa verminderen vanwege zorgen over de dominantie van Amerikaanse staatsobligaties als veilige haven, zorgt voor discussie over het begrip veilige haven. Significante verschuivingen in correlaties tussen verschillende activaklassen, met name tussen Amerikaanse aandelen en de dollar, zijn de oorzaak.
De correlaties tussen Amerikaanse aandelen en de dollar liggen bijna twee standaarddeviaties boven hun gemiddelde van de afgelopen vijf jaar, waarbij de dollar verzwakt terwijl aandelen worden verkocht – een patroon dat meer geassocieerd wordt met opkomende markten dan met ontwikkelde markten. Wat zijn de betrouwbare veilige havens anno 2025?
De traditionele veilige havens onder de loep
Historisch gezien waren enkele activa bijna synoniem met het concept ‘veilige haven’. Bovenaan de lijst stonden lange tijd Amerikaanse staatsobligaties. De VS, met zijn economische dominantie en sterke instellingen, gold als ultiem toevluchtsoord in tijden van crisis. Die vluchthaven is een gevolg van de status van de dollar als reservemunt van de wereld. Maar de positie van Amerikaanse staatsobligaties als veilige haven staat onder druk door stijgende schulden, politieke risico’s en het gebruik van de dollar als geopolitiek wapen. Wat ook niet helpt is dat langlopende treasuries in de afgelopen jaren door de rentestijging een correctie hebben laten zien van meer dan 50 procent, meer nog dan op de aandelenmarkt deze eeuw.
De Amerikaanse dollar was jarenlang dé veilige munt bij uitstek. In tijden van mondiale crises vluchtten beleggers traditioneel naar Amerikaanse activa, wat de dollar versterkte. Dat patroon – bekend als de ‘dollar smile’ – lijkt nu te veranderen. Het feit dat de dollar daalt terwijl mondiale risico’s toenemen, mag uniek worden genoemd.
Wanneer echt systeemrisico de markten treft, is de dollar nog altijd de ultieme veilige haven. De institutionele infrastructuur en het mondiale vertrouwen in de dollar zijn te diepgeworteld om op korte termijn te veranderen. Per saldo is de dollar versus de euro vergeleken met de periode voor de overwinning van Trump (1,12) weer terug bij af (1,135).
De Japanse yen functioneerde lange tijd als veilige haven naast de munten van de VS en Zwitserland. Dit was vooral een gevolg van de carry trades. In tijden van financiële stress kozen Japanners ervoor om de yen te repatriëren, waardoor het leek alsof de yen een veilige haven was. Door de stijgende rente in Japan zijn de carry trades ontmanteld en daarmee vervalt mogelijk ook de status van veilige haven.
Zwitserse frank staat bekend om zijn stabiliteit, maar zelfs Zwitserland heeft onder druk van sociale media sancties tegen Russische tegoeden ingesteld, wat zijn internationale reputatie als neutrale bewaker van vermogen heeft aangetast.
De opkomst van nieuwe veilige havens
Interessant genoeg zien we nieuwe categorieën opkomen als alternatieve veilige havens. Zo bleken big-tech-aandelen verrassend genoeg tijdens en na de correctie in Amerikaanse staatsobligaties een veilige-havenfunctie te vervullen. Grote internationale beleggers kozen voor de vermeende stabiliteit bij big tech boven de onrustige obligatiemarkt. Met bedrijven als Microsoft, Apple en Amazon komt het altijd wel goed, zo werd gedacht.
Goud heeft een opmerkelijke comeback gemaakt. Naast de monetaire gekte zorgen de Amerikaanse bankencrisis en het inzetten van de dollar als wapen tegen de Russen voor een herstel van de goudprijs. China koppelt bovendien impliciet de renminbi aan de goudprijs om het vertrouwen in hun munt te versterken. Goud heeft echter geen intrinsieke productieve waarde en is uiteindelijk waard wat anderen bereid zijn ervoor te betalen volgens de ‘greater fool’ theorie.
Bitcoin laat correlatie zien met tech-aandelen maar wordt steeds meer gezien als een alternatief voor traditionele valuta en goud. Het zit echter in dezelfde categorie als goud, zonder de nadelen van goud. Uiteindelijk is ook bitcoin waard wat de gek ervoor geeft en daarmee niet geschikt als veilige haven.
Chinese renminbi wint terrein als alternatieve reservevaluta. Per saldo zijn deze ontwikkelingen een opsteker voor de Chinese renminbi. China loopt weliswaar het risico op westerse sancties, maar verder zijn er weinig alternatieven voor bedrijven en particulieren die hun exposure richting westerse valuta en activa willen verkleinen.
Europese obligaties krijgen een prominentere rol. Na de uitgifte van de eerste corona-obligaties komen er nieuwe leningen. Daarmee wordt de markt voor Europese supranationale obligaties snel groter. Dit kan op termijn de positie van de euro als veilige haven versterken.
Evolutie, geen revolutie
De definitie van een ‘veilige haven’ evolueert geleidelijk, maar de fundamenten blijven vooralsnog intact. De dollar en Amerikaanse staatsobligaties behouden hun centrale rol als ultieme veilige havens, vooral in tijden van echte systeemcrisis. Wat we zien is geen fundamentele verschuiving, maar eerder een diversificatie van opties die in specifieke contexten kunnen fungeren als aanvulling op traditionele veilige havens.
Voor beleggers betekent dit dat ze er verstandig aan doen om de kern van hun defensieve portefeuille nog steeds te baseren op bewezen veilige havens, terwijl ze voorzichtig kunnen diversifiëren naar enkele alternatieven. Het blijft daarom verstandig de dollar-exposure in aandelenportefeuilles onafgedekt te laten, en de dollar te beschouwen als onderdeel van de risicospreiding. De dollar afdekken vergroot juist het portefeuillerisico. In een wereld vol onzekerheid blijft één zekerheid bestaan: echte veilige havens bewijzen hun waarde pas definitief tijdens een echte crisis.
Han Dieperink is chief investment officer bij Auréus Vermogensbeheer. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co.