De ontwikkelingen met betrekking tot overheidsfinanciën volgen elkaar in zo’n rap tempo op dat er amper tijd overblijft om naar de koersen zelf te kijken. Als je de zaken van een afstandje bekijkt, kun je toch niet anders dan concluderen dat we in een regimeverandering zitten. Maar waarom hoor ik hier zo weinig over?
Het zal niet vaak zijn dat ik een grafiek gebruik van Polymarket, een decentraal gokplatform voor ‘real-world events’. Dus alleen dit zou je al een verandering van regime kunnen noemen. De grafiek hieronder laat zien dat de kans dat Trump Fed-voorzitter Powell in 2025 ontslaat, omhoog is geschoten tot bijna 25 procent.
Die stijging kwam nadat de Amerikaanse inflatiecijfers per saldo in lijn met de verwachtingen uitkwamen. Dat gaf president Trump nog maar weer eens aanleiding om te benadrukken dat Powell er echt niets van kan en de rente per direct moet verlagen. Ook denkt hij een reden te hebben gevonden om Powell te wippen.
Een Fed-voorzitter ontslaan is zelfs voor de Amerikaanse president niet eenvoudig. Er moet een overduidelijke reden zijn en dan nog zijn er allerlei wettelijke drempels die moeten worden genomen. Trump heeft nu als argument de renovatie van het centrale bankgebouw bedacht, waarvan de kosten gruwelijk uit de hand zijn gelopen. Je moet wat, zullen we maar zeggen.
Duivenspotten
Met het ontslag van Powell zal het waarschijnlijk niet zo’n vaart lopen. Binnen een jaar loopt zijn termijn af, dus het is nogal een ‘hassle’ om dat allemaal voor die tijd te regelen. Wat wel overduidelijk is, is dat zijn opvolger een enorme duif zal zijn. Iemand die volledig gehersenspoeld door het Witte Huis het Amerikaanse monetaire beleid mag bepalen.
Nu zal er vast nog wel eens een Amerikaanse president moeite hebben gehad met het beleid van de centrale bank, maar de insteek van Trump is zowel afwijkend als veelzeggend. In diverse interviews rekent Trump letterlijk voor hoeveel de Amerikaanse overheid aan rentelasten kan besparen door de rente met een of twee procentpunten te verlagen. Zonder enige terughoudendheid stelt Trump dat monetair beleid moet wijken voor fiscaal beleid. Tuurlijk, ergens komt het woord inflatie wel terug, maar voor Trump is een kerninflatie van tegen de 3 procent en enorme prijsonzekerheid als gevolg van zijn handelsoorlog, genoeg om de rente twee procentpunten omlaag te schroeven. In het belang van de overheidsfinanciën.
Fiscale dominantie
De meeste economen en marktkenners zien de ontwikkelingen in de Verenigde Staten als een geïsoleerd experiment. Ik zie dat anders. Maandenlang is het Verenigd Koninkrijk in het nieuws vanwege de wankele status van de overheidsbegrotingen. De Bank of England heeft meerdere keren gewaarschuwd voor de grote risico’s in de Britse obligatiemarkten. We hebben een huilende premier gezien die gewoon niet meer wist waar ze het moest zoeken.
De Franse premier luidde deze week de noodklok. Frankrijk staat budget technisch aan de rand van de afgrond en de rentelasten kunnen binnen vijf jaar oplopen tot 100 miljard euro per jaar. Dat is niet hetzelfde als een totale schuld van 1.000 miljard, zoals de NOS kopte. De schuld van Frankrijk is meer dan 3.000 miljard, oftewel 110 procent van het bbp. De Franse premier wil zelfs twee vrije dagen schrappen om mensen meer te laten werken en zo het tekort terug te dringen.
In Nederland duiken overal enigszins huiveringwekkende voorstellen voor belastingverhogingen op, waaronder een proefballonnetje van een erfbelasting van 75 procent. In Japan staan de lange rentes zowat op recordniveaus, terwijl we het hier hebben over een overheidsschuld van meer dan 200 procent van het bbp.
Politieke keuze
Voor alle grote economieën geldt, direct of indirect, dat de politiek de baas van de centrale bank kiest. Hoe prettig zou het zijn als al die bazen dezelfde insteek hebben: een zo laag mogelijke rente. Frankrijk wil 44 miljard euro bezuinigen, maar met een rente van 0 procent bezuinigen ze straks liefst 100 miljard per jaar.
Waarom zouden andere economieën de insteek van Trump niet copy-pasten? Wat vertel je liever: dat je mensen op alle fronten nog extremer gaat belasten, dat je hun vrije dagen afneemt en ook nog een deel van hun pensioen? Of dat je liever de rente verlaagt en mensen voorlopig met rust laat?
Jeroen Blokland analyseert in het oog springende, actuele grafieken over de financiële markten en macro-economie. Daarnaast is hij beheerder van het Blokland Smart Multi-Asset Fund, een fonds dat belegt in aandelen, goud en bitcoin.