Of je nu wegloopt met het idee dat president Trump de wereld ‘eerlijker’ gaat maken, droomt van Trumpiaanse belastingverlagingen en deregulering, of juist huivert bij zijn handelsoorlogen en extreme onvoorspelbaarheid, de keiharde conclusie is dat dit alles sowieso gepaard gaat met meer volatiliteit en minder groei.
Afgelopen week verscheen onderstaande grafiek in de Financial Times. De toonaangevende Economic Policy Uncertainty Index (EPU) van Baker, Bloom en Davis is to the moon en staat op bijna het dubbele van het niveau dat we zagen tijdens de Covid-crisis. En toen dachten er toch heel wat mensen dat de wereld zou vergaan.
We hebben momenteel dus te maken met een ongekende hoeveelheid onzekerheid. Het is vrijwel onmogelijk om iets zinnigs te zeggen over wat er economisch gaat gebeuren, welke regels morgen gelden en welk beleid volgende week weer overboord wordt gegooid. En dat gaat financiële markten, bedrijven, huishoudens en de maatschappij als geheel niet in de koude kleren zitten. Een korte blik op de cijfers van ASML bevestigt dit.
Feiten
Analisten van indexprovider FTSE Russell lieten in een analyse (oktober vorig jaar) zien dat vooral plotselinge stijgingen in EPU, zogeheten onzekerheidsschokken, leiden tot korte, maar hevige golven van marktinstabiliteit. Ditmaal komt die instabiliteit precies op het moment dat bedrijven hun strategie ten aanzien van het Amerikaanse beleid en de handelsoorlog proberen te bepalen. Dat doet meer dan vermoeden dat er, naast meer volatiliteit, ook duidelijke economische schade is.
Onderzoekers van de Federal Reserve van St. Louis hebben becijferd dat de onzekerheidsschok in het eerste kwartaal van 2025 maar liefst 3,8 standaarddeviaties boven het langetermijngemiddelde lag. Ter vergelijking: tijdens de Covid-pandemie was dat ‘slechts’ 2,5 tot 3. Volgens hun model leidt zo’n schok tot een krimp van meer dan 1 procent in economische groei en werkgelegenheid, uitgesmeerd over de volgende zes tot acht kwartalen. Inflatie daalt ook - niet door het geweldige werk van de Federal Reserve - maar simpelweg omdat niemand nog iets durft.
In de eurozone zijn de cijfers niet veel rooskleuriger. De Europese Commissie concludeerde afgelopen november dat als de beleidsgerelateerde onzekerheid zou terugkeren naar pre-pandemische niveaus, het bbp van de eurozone 1,2 procent hoger zou liggen. Dat is geen afrondingsverschil, dat is serieuze economische schade.
Onnavolgbaar
Met Trump weet je simpelweg niet waar je aan toe bent. En dat geldt wat mij betreft ook voor degenen die zeggen zijn beleid te begrijpen of te steunen. Er worden letterlijk met een pennenstreek extreme maatregelen aangekondigd, teruggedraaid of halverwege herschreven.
Wat hier speelt, is het concept van de option value of waiting. Die is momenteel torenhoog, wat het aantrekkelijk maakt om ‘gewoon’ even niets te doen. Of het nu gaat om investeren in een fabriek (waar zet je die nu neer?), het uitrollen van een nieuw product, of het aannemen van extra personeel: zolang de richting ontbreekt, loont het om te wachten en geen foute beslissing te nemen.
Gezien de aantoonbare relatie tussen economische onzekerheid enerzijds, en marktvolatiliteit en recessierisico anderzijds, speelt Trump dus met vuur.
Financiële markten proberen voortdurend alle scenario’s in te prijzen: recessies, centrale banken, inflatie, sentiment, noem maar op. Maar onzekerheid door grillig economisch beleid is bijna ongrijpbaar, moeilijk meetbaar en giftig voor vertrouwen.
Zoals animal spirits kunnen leiden tot (irrationeel) optimisme en risicobereidheid, zo werkt beleidsonzekerheid precies de andere kant op. Het creëert een klimaat van angst en terughoudendheid, waarin beleggers risico’s mijden en bestedingen en investeringen worden uitgesteld, met mogelijk een recessie tot gevolg.
Roulettebeleid dus.
Jeroen Blokland analyseert in zijn nieuwsbrief The Market Routine in het oog springende, actuele grafieken over de financiële markten en macro-economie. Daarnaast is hij beheerder van het Blokland Smart Multi-Asset Fund, een fonds dat belegt in aandelen, goud en bitcoin.