Toezichthouder AFM heeft dit jaar extra aandacht voor vermogensbeheerders die hun dienstverlening gedeeltelijk geautomatiseerd hebben. ‘Niet alles gaat hier nog, zoals het zou moeten.’
Uit een verkenning die de AFM vorig jaar uitvoerde blijkt dat in ieder geval 15 partijen hun dienstverlening gedeeltelijk geautomatiseerd hebben. Bij elkaar hebben zij zo’n 4 miljard euro aan vermogen onder beheer.
‘Dit zijn nog niet heel veel partijen, maar wij verwachten dat dit een vlucht gaat nemen en wij zien dat nog niet alles goed gaat. Daarom leek het ons goed met een leidraad te komen waarin staat, wat wij op dit gebied van partijen verwachten’, zegt Dominique Dijkhuis.
Dijkhuis is sinds 1 januari Hoofd lenen, sparen en retailbeleggen bij de AFM. Ze volgde in deze functie Gert Luiting op die op zijn beurt Hoofd accounttoezicht werd, een positie die was vrijgekomen na het vertrek van Tim Mortelmans naar de Rabobank.
Automatiseren kan veel voordelen hebben, zegt Dijkhuis. Voor de beleggingsonderneming is het kostenefficiënt, maar het moet wel ook in het belang van de klant zijn, in die zin dat hij een portefeuille aangeboden moet krijgen die past bij zijn financiële situatie, doelstelling en risicotolerantie.
De leidraad die de AFM onlangs publiceerde ging over de invulling van de zorgplicht bij (semi)geautomatiseerd vermogensbeheer.
Het verkennende onderzoek en ook de leidraad richt zich voornamelijk op online klantinventarisatie en de koppeling daarvan aan een klantbeeld dat tot een beleggingsprofiel leidt. Dit gaat volgens Duikhuis niet altijd goed, in die zin dat niet altijd goed te achterhalen is hoe het klantbeeld uit de inventarisatie volgt.
Maar ook de gebruikte digitale vragenlijsten zijn niet altijd van voldoende kwaliteit. Zo bevatten zij niet altijd voldoende controlevragen om inconsequenties in gegeven antwoorden eruit te filteren en ook lang niet altijd exit-vragen, zegt Dijkhuis. Exit-vragen zijn vragen die als de klant er ja (of nee, afhankelijk van de vraag) op antwoordt, tot de conclusie leidt dat dit beleggingsproduct niet geschikt voor hem of haar is.
Slimme vragenlijst
Ook moeten er niet alleen vragen zijn opgenomen die het risico van de klant in relatie tot anderen bepaalt, maar ook vragen die tot absolute uitkomsten leiden, over het maximaal aanvaardbare verlies bijvoorbeeld.
Dijkhuis: ‘Een online-vragenlijst moet slimmer in elkaar zitten, dan een simpelweg gedigitaliseerde versie van de vragenlijst die een vermogensbeheerder van vlees en bloed hanteert. Deze ziet immers als een klant twijfelt en kan dan doorvragen. Een computer ziet dat niet.’
De AFM heeft nu nog niet ingegrepen als zij zag dat dingen nog niet helemaal goed gaan. Wij moedigen innovatie aan, maar willen wel sturing geven.
Dashboard
Bij de huidige leidraad blijft het echter niet. De AFM is bezig met het inrichten van een ‘dashboard’ voor robobeheerders. Dit betekent dat de toezichthouder 5 tot 10 beheerders structureel zal monitoren en op verschillende punten scores zal geven. Tegen de tijd dat het dashboard klaar is ‘zullen wij partijen wel een terugkoppeling geven’.
De AFM heeft bijvoorbeeld al zo’n dashboard waarin banken gerangschikt worden op het gebied van het centraal stellen van het klantbelang.
Portefeuilles worden voor zover de AFM bekend, nog niet volledig geautomatiseerd beheerd, dus daar is nu nog niet naar gekeken.
Ook is alleen nog gekeken naar de online ‘onboarding’ van klanten bij vermogensbeheerproposities, niet naar execution only of adviesproposities. Dit omdat de zorgplicht bij vermogensbeheer het hoogste is, zegt Dijkhuis, ‘en wij denken dat deze vorm van dienstverlening voor veel mensen het meest geschikt is’.
Dit wil niet zeggen dat alles goed gaat bij het gebruik van tooling om tot de keuze voor een executie only-product te komen. ‘Guided- ex-only kan de indruk wekken bij de klant dat het beheer betreft’, zegt Dijkhuis. ‘Het is belangrijk dat mensen zich ervan bewust zijn dat ze een execution only product kopen.’
Big Data
Het gebruik van big data heeft ook de aandacht van de toezichthouder, zolang dit met toestemming van de klant gebruikt wordt, dit in zijn belang gebeurt en de geldende privacyregels in acht genomen worden, is dat prima, zegt Dijkhuis.
Ook hier geldt echter dat er altijd voldoende checks moeten zijn, of iets wat op basis van iemands profiel zo zou kunnen zijn, ook daadwerkelijk zo is. Niet alle vrouwen zijn bijvoorbeeld risico-averser dan mannen.
In het verlengde hiervan zegt Dijkhuis dat de toezichthouder ook toezicht houdt op de informatie-uitingen van beleggingsondernemingen. Tegenwoordig gaat dit niet alleen meer om prospectussen en fact sheets, maar ook om uitingen op Facebook en andere social media. Dijkhuis: ‘Ook hier zien we, dat dit niet altijd in het belang van de klant gebeurt.’