Veel partijen zijn huiverig over te gaan tot online advies. Ze willen wel ‘guidance’ geven aan execution only-klanten, maar stoppen waar zij denken dat het advies wordt.
In de wet staat dat je in een execution only-omgeving mag helpen bij het komen tot een risicoprofiel en een asset allocatie, maar dat het je zodra je producten gaat aanraden ‘advies’ wordt.
‘Maar in de praktijk zal dit door klanten anders worden ervaren en door ons en ook door de rechter daarom ook anders worden uitgelegd.’
Aan het woord is Job Dijkstra, toezichthouder bij de AFM en hoofd van de projectgroep Dienstverlening op maat.
Als een bepaalde tool zegt dat je een offensieve belegger bent, zal een klant dat als een advies opvatten, offensief te beleggen, zegt hij.
Niet in de gaten
De juridische knip telt in feite niet meer. ‘Marktpartijen hebben dit niet in de gaten. Zij denken dat als ze aan “de goede” kant van de streep blijven, ze “veilig” zijn, zegt Dijkstra.
Dat is niet zo. Iets is niet of 0 of 100 procent advies. Naar mate je meer opschuift naar advies, schuiven ook je verantwoordelijkheden naar de klant op.’
Ook als je in een execution only-omgeving tot een risicoprofiel komt, moet dat zorgvuldig gebeuren. Het is niet zo dat je hier vervolgens niet op aangesproken kunt worden.
Risico
Als je kleine klanten bedient, is dat volgen Egbert Berkhoff, directeur bij NNEK ‘niet zo erg’. ‘Dan kun je het meestal nog wel hebben als je een koersdaling moet betalen, omdat je verkeerd zat. Maar bij grotere klanten kunnen de verliezen ongelimiteerd groot zijn en je kunt je hier niet tegen verzekeren.’
Bij grote banken speelt volgens hem bovendien het risico op reputatieschade.
Vorig jaar heeft de AFM een visiedocument ‘Dienstverlening op maat’ gepubliceerd en daarnaast een ‘Handboek voor online dienstverlening’.
Trendbreuk
Beide vormen een trendbreuk met eerdere documenten en leidraden van de toezichthouder, zoals bijvoorbeeld ‘Klant in beeld’.
In veel van de oudere documenten hamert de AFM op het belang van een integrale dienstverlening, maar langzaam maar zeker is de toon van de toezichthouder veranderd.
Om advies ook na de introductie van het provisieverbod betaalbaar te houden, zegt de toezichthouder nu, is het niet altijd nodig bij een adviesvraag alles mee te nemen.
Ook is het bijvoorbeeld mogelijk de klant zelf gegevens te laten uploaden en hem via internet met allerlei tooling op weg te helpen.
Doorgeschoten
‘We zijn misschien iets te ver doorgeschoten in het benadrukken van het belang altijd een integraal advies te geven’, zegt Dijkstra nu.
Waarmee hij niet wil pleiten voor een verschraling voor de dienstverlening, maar zo zegt hij: ‘de toegankelijkheid van advies, is voor ons een belangrijke zorg’.
Partijen zijn de leidraden en de lessen die uit boetes te trekken zijn, heel precies gaan opvolgen.
Boete
‘We hebben een keer een boete gegeven omdat cruciale informatie ontbrak om de klant te goed te kunnen adviseren, zoals een kopietje van een spaarsaldo. Met als gevolg dat partijen dachten dat dit altijd aanwezig moet zijn, maar dat is niet in alle gevallen relevant.’
In minder complexe situaties is het niet altijd nodig alles volledig uit te vragen. ‘Hoe complexer de situatie, hoe meer de adviseur de diepte in moet.’
Om met de markt in gesprek te gaan, heeft de AFM een discussiegroep geopend op LinkedIn en daarnaast een serie discussiebijeenkomsten georganiseerd.
Open normen
Daaruit kwam naar voren dat de sector worstelt met de open normen van de toezichthouder en graag wil weten wat er precies wel en niet mag.
Bij de eerste paar bijeenkomsten zaten haast alleen maar juristen in de zaal, zegt Berkhoff van NNEK, die bij twee bijeenkomsten aanwezig is geweest.
Partijen moeten volgens Dijkstra echter accepteren dat er een grijs gebied is ‘en wij gaan daarin niet precies aangeven wat wel en niet mag’.
Boerenverstand
‘Wij willen echter dat partijen zelf nadenken. Het gaat erom dat ze hun dienstverlening moeten laten aansluiten bij behoeftes van de klant. Of dat gebeurt, is vaak gewoon een kwestie van je boerenverstand gebruiken.’
Berkhoff zegt zich na de sessies met de toezichthouder wel ‘meer senang’ te voelen en ook dingen te gaan aanpassen.
‘Wij werken veel met financieel planners. Wij nemen bij vermogensbeheer als het ware het beleggingsbeleid van hun over. Tot nu toe nemen wij - als planners met klanten voor vermogensbeheer bij ons komen - ook de verantwoordelijkheid voor de intake over, terwijl de planners hun klanten natuurlijk meestal beter kennen.
Intake door planners
Wij zullen in de nabije toekomst ook met een model komen, waarin de planners de intake zelf doen en daarvoor ook de verantwoordelijkheid nemen. Wij bouwen dan alleen de portefeuille en nemen deze in beheer.’
‘Iets anders is bijvoorbeeld dat wij in het kader van “ken je klant”, ook altijd vragen wat iemands beroep is. Wij doen verder echter niks met deze informatie. Wij beleggen voor iedereen in een goed gespreide portefeuille met beleggingsfondsen, wat zijn beroep ook is. We gaan dus ophouden met het vragen naar beroep.’
Lees ook: AFM: Past execution only-dienstverlening klant wel?
Meer achtergronden op Fondsnieuws:
De AFM-leidraden, onderschat ze niet