In het huidige productietempo zijn de bekende goudreserves over ruwweg twintig jaar uitgeput. Meer bronnen vinden zal alleen maar duurder worden, maar intussen doen aandelen van mijnbouwbedrijven het fantastisch. De gouddelversindex op Wall Street won afgelopen twaalf maanden meer dan 40 procent.
Hoe zeker is de toekomst van goud? Dat hangt onder meer af van het aantal geologen dat de komende jaren beschikbaar is om te zoeken naar nieuwe voorraden, zo poneert Charles Beard, assistent-hoogleraar Kritieke Elementen en Mineralen aan Utrecht University. Dat dit aantal zal stijgen, staat niet bepaald vast. ‘In de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk zijn meerdere initiatieven om de kennis van kritieke grondstoffen te vergroten. Maar aan de andere kant investeren meerdere overheden steeds minder in deze wetenschap’, aldus Beard (foto). 
In Nederland is de financiering van universiteiten teruggeschroefd en de Vrije Universiteit in Amsterdam heft daarom de opleiding Aardwetenschappen op, zo maakte de universiteit vorige week donderdag bekend. Een bacheloropleiding in deze richting is in Nederland nu alleen nog in Utrecht te volgen. Overigens zijn er aan de Universiteit Twente en de TU Delft enkele economisch geologen werkzaam.
En dat terwijl volgens Beard de vraag naar geologen in Europa juist toeneemt. Niet in de laatste plaats omdat Europa minder afhankelijk wil zijn van individuele landen als het gaat om de winning van kritieke elementen, zoals lithium en cobalt en andere mineralen die voor energie en technologie cruciaal zijn.
Maar natuurlijk neemt die vraag naar aardwetenschappers vooral sterk toe als gevolg van de geëxplodeerde goudprijs. Die steeg de afgelopen twaalf maanden met zo’n 45 procent en in haar kielzog gingen ook de koersen van de goudmijnbedrijven omhoog. De NYSE Arca Gold Miners Index - nu op recordhoogte van rond de 1600 punten - kreeg er het afgelopen jaar ruim 40 procent bij. Marktleider Newmont Mining werd in die periode 31 procent meer waard (nu een marktkapitalisatie van 55 miljard dollar) en voelt de hete adem in de nek van nummer 2, het Canadese Agnico Eagle Mines. Die producent boekte de afgelopen twaalf maanden bijna 75 procent koerswinst.
Nieuwe exploratie
Die koerswinsten scheppen verplichtingen. De bedrijven gebruiken het extra geld om de door beleggers verwachte groei te realiseren, stelt Beard. Investeren in nieuwe exploratie is daar een belangrijk onderdeel van. Beard, zich baserend op cijfers van wetenschappelijke bureau United States Geological Survey: ‘Aan winbare reserves beschikt de wereld nu over ongeveer 59.000 ton goud, en er wordt ongeveer 3000 ton per jaar gedolven. Als er dus geen nieuwe bronnen worden ontdekt, kunnen we nog jarenlang blijven delven, maar dan is het goud over twintig jaar op. Dat besef is de drijfveer om te blijven investeren in het vinden van nieuwe voorraden.’
Daarnaast investeren mijnbouwers ook meer en meer vanuit veiligheidsoverwegingen. Beard: ‘Geologen zijn niet alleen nodig om mijnen te ontdekken en te exploiteren, maar ook om de plaats veilig achter te laten nadat de mijn gesloten is. Wat dat betreft werkt de sector hard aan het opschonen van haar publieke imago. Want dat is door praktijken uit het verleden niet al te best.’
Opgeteld zijn er meerdere factoren die de goudprijs opdrijven. Volgens cijfers van de World Gold Council zijn de productiekosten van goud gestegen van ongeveer 1000 dollar per ounce (28,3 gram) in 2020 naar ongeveer 1500 dollar per ounce in 2024. Het zijn dus niet alleen argumenten op basis van wereldwijde economische en politieke ontwikkelingen die de prijs van goud opdrijven: ook de bedrijfseconomie achter goudmijnbedrijven speelt een rol.
De bedrijven zelf publiceren ook gegevens over hun voorraden en langetermijnvooruitzichten. Marktleider Newmont bijvoorbeeld rapporteerde begin dit jaar over een reserve te beschikken van 134 miljoen ounce, bijna 4500 ton. De jaarlijkse productie van dit bedrijf is momenteel ongeveer 5,5 miljoen ounce (183 ton), dus met die reserve kan Newmont nog 24 jaar door.
Goudreserves wereldwijd (in tonnen)
Wil dat zeggen dat goudmijnbedrijven een degelijke belegging zijn? De genoemde NYSE Arca Gold Miners Index heeft in dat opzicht een leerzame geschiedenis. Zo werd de vorige recordstand (rond de 1400) in augustus 2020 bereikt, bij een goudprijs van zo’n 2000 dollar. Twee jaar later was de goudprijs gedaald tot ongeveer 1600 dollar, maar de index was toen bijna gehalveerd. Bovendien zijn er volop horrorverhalen over de vondst van ‘waarschijnlijke’ goudaders die achteraf toch niet zo winstgevend bleken te zijn. Op de Australian Stock Exchange staan 165 bedrijven genoteerd in de subcategorie Gold. Tientallen van die bedrijven zijn pennystocks, aandelen waarvan de beurskoers minder dan één Australische dollarcent is.
‘Speculatieve positionering’
Beleggen in gouddelvers kan dus behoorlijk speculatief zijn. Volgens Paul Jackson, hoofd assetallocatie-onderzoek bij vermogensbeheerder Invesco, is speculatie echter ook een kenmerk van de hele hausse waarin de goudmarkt zich nu bevindt. Invesco publiceerde vorige week het paper ‘Why is gold at $3000?’. In een antwoord op die vraag concludeert het fondshuis dat het deels komt door geopolitieke onzekerheid en deels door ‘speculatieve positionering’.
Want de reguliere ontwikkelingen in vraag en aanbod kunnen de koersexplosie niet verklaren: het aanbod aan goud steeg tussen 2022 en 2024 met 5 procent en de vraag (luxe-industrie, centrale banken, elektronica) daalde in die periode met 3 procent. Zo vervangt de technologiesector goud in toenemende mate door alternatieven als palladium, platinum en zilver. Daarentegen zijn de netto openstaande renteposities op de negen grootste goudbeurzen op dit moment tot recordhoogte opgelopen, zo signaleert Invesco.
Jackson noemt de goudprijs dan ook ‘uitzonderlijk hoog’, en gaat niet uit van een ‘nieuw normaal’. ‘Als Trump vrede brengt in Oekraïne en het Midden-Oosten zou de goudprijs zomaar met 1600 dollar kunnen dalen’, schrijft hij. En dat belooft niet veel goeds voor goudmijnbedrijven, zo valt uit zijn cijferwerk af te leiden. ‘Bij een goudprijs van 3000 dollar is volgens World Gold Council 99 procent van de goudmijnen winstgevend, bij een goudprijs van 2000 dollar zakt dat naar 90 procent.’
Een goudprijs onder de 1500 dollar brengt dan een groot deel van de goudmijnen in de problemen. B2Gold, een bescheiden Canadese mijnbouwer die vorig jaar ongeveer 6 ton goud won, laat bijvoorbeeld in het jaarbericht over 2024 weten dat de totale kosten per verkochte ounce goud vorig jaar 1668 dollar bedroegen. Een goudprijs onder de 1500 dollar zou dus neerkomen op een shake-out in de goudmijnbouw.