De VS willen pensioenspaarplannen openstellen voor private equity, om zo een nieuwe markt van duizenden miljarden dollars te ontsluiten voor de sector. Het Witte Huis spreekt van broodnodige ‘democratisering’; critici noemen het een politiek cadeautje, waarvan spaarders de dupe zullen worden.
‘Het risico wordt afgewenteld op individuen die daar het minst tegen bestand zijn’, waarschuwt voormalig federaal aanklager Brendan Ballou, auteur van de bestseller Plunder, die gaat over de manier waarop private equity de Amerikaanse economie verandert. Volgens hem dreigt de gewone spaarder vast te komen zitten in dure, risicovolle en weinig transparante beleggingen, waarvan de gevolgen niet overzien worden.
‘Dit heeft niets te maken met het helpen van spaarders. De private-equitysector probeert al jaren toegang te krijgen tot de 401(k)’s van mensen, en dit lijkt eerder een beloning voor haar politieke invloed’, zegt hij tegen Investment Officer.
Ballou (foto) slaat alarm over een nieuw presidentieel decreet van Donald Trump, 
dat toezichthouders opdraagt het eenvoudiger te maken om in het kader van door werkgevers gesponsorde pensioenspaarplannen – zogenoemde 401(k)’s – te beleggen in private equity, private credit en crypto. Dat is goed nieuws voor private-marktfondsen, die al jaren zoeken naar manieren om toegang te krijgen tot de 12.000 miljard dollar die op deze fiscaal gunstige rekeningen staat.
Risico op claims
Volgens het decreet is het doel om ‘alternatieve activa’ toegankelijker te maken en fondsbeheerders van 401(k)-plannen minder kwetsbaar te maken voor rechtszaken als gevolg van beleggingen in private markten. Tot nu toe weerhield het risico op claims veel werkgevers ervan dit soort beleggingen aan te bieden.
Ook krijgt de Securities and Exchange Commission (SEC) de opdracht te bekijken of de drempel voor ‘geaccrediteerde beleggers’ omlaag kan, zodat gewone spaarders rechtstreeks kunnen meedoen in private-marktproducten.
In een presentatie afgelopen week stelde de Council of Economic Advisers van het Witte Huis dat het toewijzen van 20 procent van 401(k)-vermogens aan private equity de Amerikaanse economische groei met 0,12 procentpunt zou kunnen verhogen. Het Department of Labor heeft inmiddels richtlijnen uit het Biden-tijdperk geschrapt die zulke beleggingen ontmoedigden; nieuwe regels volgen naar verwachting begin 2026.
Ballou betoogt echter dat de introductie van alternatieve activa het financiële systeem juist kan ontwrichten. ‘Het feit dat de sector naar verluidt moeite heeft om betrouwbare kredietratings te berekenen, of gebruikmaakt van tweederangs bureaus, kan tot een vertrouwenscrisis leiden die de hele industrie raakt’, zegt hij.
Institutionele kennis
Europese pensioenfondsen – met name in Nederland – investeren al langer in private equity om rendement op de lange termijn te verhogen. Maar dat zijn grote institutionele spelers met schaal, en met expertise. ‘Er is een wereld van verschil tussen Nederlandse pensioenfondsen met institutionele kennis en miljoenen Amerikanen die een private-equityfonds moeten kiezen uit een menu’, zegt Sandor Steverink, senior investment consultant bij Willis Towers Watson. ‘Laat je particulieren via hun 401(k) in private equity beleggen, dan kan dat problemen opleveren.’
Aan de Wharton School is hoogleraar financiering Bilge Yilmaz, hoofd van het private-equityprogramma, genuanceerder. In theorie, zegt hij, zouden 401(k)-spaarders moeten kunnen profiteren van de ‘illiquiditeitspremie’ waar institutionele pensioenfondsen voordeel van hebben. ‘Een groot deel van de waardecreatie in de economie vindt tegenwoordig plaats op private markten’, zegt Yilmaz. ‘Particuliere spaarders hoef je daar niet per se van uit te sluiten.’
Wel benadrukt hij dat dit alleen werkt met sterke waarborgen, professioneel toezicht en gediversifieerde structuren. ‘Nu exits stroef verlopen en continuation-fondsen vaker voorkomen, lopen onervaren spaarders het risico hoge kosten te betalen zonder beter rendement.’ Educatie en een doordacht productontwerp zijn volgens hem onmisbaar.
Definitie ‘prudent’
Een 401(k) is deels pensioenregeling, deels individuele beleggingsrekening. Werknemers leggen geld in, krijgen soms een bijdrage van hun werkgever, en kiezen vervolgens uit een lijst van goedgekeurde fondsen. Op grond van de ERISA-wet uit 1974 zijn werkgevers verplicht ‘prudente’ beleggingen aan te bieden. Zoals Bloomberg-columnist Matt Levine opmerkt, mogen spaarders met hun 401(k) ‘niet gokken op sportuitslagen of investeren in het bedrijfje van hun zwager’. Doorgaans kiezen zij voor goedkope indexfondsen en obligaties.
Die beperkte keuzes worden in het presidentiële decreet ‘beperkingen’ genoemd, waarbij wordt gesteld dat werknemers toegang moeten krijgen tot hogere private-marktrendementen. Daarom krijgt het Department of Labor de opdracht soepeler om te gaan met de interpretatie van fiduciaire zorgplichten binnen ERISA.
‘De uitleg van die wet bepaalt hoeveel risico 401(k)-beheerders mogen nemen’, zegt Ballou. ‘Als zij afgeschermd worden van aansprakelijkheid, zullen zij zich minder druk maken over risicovolle projecten, omdat de gevolgen beperkt zijn als het misgaat.’ Volgens hem is het private-equityproduct zelf niet veranderd. ‘Er zit gewoon een andere beleidsmakersgroep die deze producten nu omarmt, en de definitie van prudent handelen daarop aanpast.’
Zombie-fondsen
Op de Amerikaanse 401(k)-rekeningen staat ongeveer 12.000 miljard dollar, veel meer dan het totale mondiale private-equityvermogen. ‘Private-equitybeleggingen zijn inmiddels volwassen geworden als vermogenscategorie en leveren uitstekende langetermijnrendementen op, dus dit is goed nieuws voor Amerikanen’, zegt Simon Tang, hoofd VS bij Accelex, een aanbieder van technologie voor databeheer binnen private markten.
Ballou blijft echter sceptisch over de voordelen van het decreet. Nu uitstappen moeilijker wordt en het aantal zogeheten zombie-fondsen toeneemt – waarbij managers bedrijven aan zichzelf doorverkopen – vreest hij dat particuliere instroom vooral dient om een gestreste sector overeind te houden. ‘In de jaren twintig van de vorige eeuw kochten Amerikaanse retailbeleggers ondoorzichtige producten zonder enige disclosure’, zegt hij. ‘Dat liep slecht af. De vraag is of het, nu het ‘democratisering’ heet, anders zal aflopen.’