Toezichthouder AFM brengt om de zoveel tijd leidraden uit over allerhande onderwerpen. Hoewel ‘leidraad’ klinkt als uitleg over hoe je iets mogelijk zou kunnen doen, zijn de leidraden in de praktijk verre van vrijblijvend.
Onderschat ze niet, was dan ook de boodschap van Bert van den Broek (foto), hoofd beleggingscompetence bij Rabobank en Tom Loonen, directeur Private Planning bij Insinger de Beaufort en associate professor aan de VU, tijdens een masterclass voor professionals over AFM-leidraden onlangs georganiseerd door de vereniging voor beleggingsprofessionals VBA. ‘Je kunt het je als instelling niet veroorloven de leidraden naast je neer te leggen’, stelt van den Broek. De bekendste leidraden zijn ‘Actief en passief beleggen in het belang van de klant en de leidraad ‘Klant in beeld’.
Niet alleen worden de leidraden door de AFM meegenomen in haar periodieke onderzoeken, maar ook rechters laten zich erdoor leiden en verwijzen ernaar in hun uitspraken.
Wealth Management Partners
Dit is onder meer gebeurd in een zaak tegen Wealth Management Partners. Bij het vaststellen van hoe risicovol beleggen in hedgefondsen is, verwees de rechter naar een AFM-leidraad waarin de volatiliteit van verschillende asset classes genoemd werd. Volgens Loonen heeft de rechter dit overzicht echter verkeerd geïnterpreteerd.
Wealth Management Partners benadrukt in een reactie hierop tegen Fondsnieuws dat er wat WMP betreft geen misverstand bestaat over het belang van het centraal stellen van de uitgangspunten van een cliënt.
Tegen de uitspraak is WMP in beroep gegaan, waarna er op verzoek van het Hof een regeling is getroffen. Volgens WMP stond hierin dat de voormalige klant een substantieel deel van het bedrag dat WMP eerder van de rechter had moeten betalen, moest terugstorten. Onderdeel van de overeenkomst was echter ook dat hier geen verdere inhoudelijke mededelingen over gedaan zouden worden.
Zorgen
Tijdens de masterclass zei Loonen ook zich zorgen te maken over de gevolgen van de leidraad ‘Klant in beeld’. Hij wees erop dat er in het verleden als het gaat om beleggingsadvies en vermogensbeheer richting de klant sprake was van een inspanningsverplichting.
Als je je voldoende had ingespannen, maar het rendement viel tegen, dan was dat voor risico van de klant. Dit schuift volgens Loonen echter steeds meer op richting een resultaatsverplichting.
Als gevolg hiervan zullen banken en vermogensbeheerders structureel moeten gaan monitoren of er gaandeweg een tegenvallende waardeontwikkeling is ontstaan, klanten hierover moeten informeren en voorstellen moeten doen om back on track te komen.
Je moet dus tussentijds toetsen, verklaarden deelnemers aan de discussie. Veel partijen staan volgens Loonen echter nog voor de vraag, hoe ze dit precies moeten organiseren.
Zij zijn volgens hem momenteel bezig met het toetsen hoe het gesteld is met eerder vastgelegde doelstellingen. ‘Is de bijbehorende einddatum inmiddels overschreden, dan gaat er vaak geen piepje, ook niet als inmiddels blijkt dat iemands doelstelling helemaal niet meer haalbaar is of de asset mix niet meer past bij de doelstelling.’ Er is dus nog veel te doen, zegt Loonen.
Grote klus
Het implementeren van de AFM-leidraden is een grote klus, zegt ook Van den Broek. ‘Maar ik ben ook heel blij met de leidraden. We hebben ze nodig. Het kan en moet beter.’
De AFM heeft volgens hem wel degelijk een punt als zij stelt dat banken en vermogensbeheerders nog niet goed genoeg in beeld hebben, waar alle kosten zitten en dat de rapportage hierover beter moet.
Ook de vraag waarom er toch zo ontzettend veel producten zijn, is volgens Van den Broek een goede.
Het is volgens Van den Broek ook goed dat er meer aandacht komt voor financial planning. ‘Natuurlijk maakt het hierbij uit of iemand 4 miljoen heeft of een metselaar is die iets wil regelen voor zijn oude dag. Maar in beide gevallen moet er iets zijn waarin is vastgelegd: wat heeft deze man nodig?’
Breder aanvliegen
‘Vroeger deed je een intakegesprek en ging je beleggen: nu worden zaken breder aangevlogen en dat is nodig. Je moet je afvragen: is er wel vermogen om vrij mee te beleggen? Moet deze meneer niet sparen voor de aflossing van zijn hypotheek?’
Op het gebied van het vaststellen van de risicobereidheid van beleggers kunnen volgens Van den Broek ook nog de nodige stappen gemaakt worden.
‘We kunnen wellicht leren van andere sectoren, zoals bijvoorbeeld van assessment-achtig psychologisch onderzoek om vast te stellen welk risico iemand kan en wil lopen.
Daarbij moeten we bijvoorbeeld ook kijken of iemand wel consequent is bij het beantwoorden van vragen en dus controle vragen stellen. Dat doen we nu nog niet. Veel dingen die de mens wel al weet, worden nog niet in de praktijk van onze sector gebruikt.’
Meer achtergronden op Fondsnieuws:
‘Onwerkbaar advies over belegd geld curator’
Professionals morren om AFM-leidraad