De top van ABN Amro heeft jaren niet goed gefunctioneerd en moet beterschap tonen. Dat is de hoofdconclusie die toezichthouder de Europese Centrale Bank (ECB) trekt in zijn onderzoek naar de leiderschapscrisis die in maart van dit jaar leidde tot het vertrek van president-commissaris Olga Zoutendijk.
‘De ECB concludeert dat de relaties tussen individuen binnen de raad van commissarissen en de raad van bestuur niet waren zoals ze zouden moeten zijn’, bevestigt de deze zomer aangetreden president-commissaris Tom De Swaan in gesprek met Het Financieele Dagblad.
‘Bovendien pakte de rvc onder leiding van Olga Zoutendijk een rol die hij onder de regels van de Nederlandse corporate governance niet zou moeten pakken.’
De ECB is in het voorjaar samen met De Nederlandsche Bank (DNB) een onderzoek gestart naar de gang van zaken in de top van ABN Amro. Interne ruzies tussen met name toenmalig ceo Gerrit Zalm en president-commissaris Olga Zoutendijk legden de top lam en zorgden voor een uittocht van bestuurders.
Volgens ingewijden oordeelt de ECB in haar voorlopige conclusies hard over de raad van commissarissen. De rvc wordt verweten niet te hebben ingegrepen toen Zoutendijk een dominante en solistische rol speelde bij de bank die veel verder ging dan haar rol als commissaris.
Ontbreken van tegenkracht
Weliswaar geldt dat voor de hele raad, maar ingewijden herleiden het verwijt van het ontbreken van tegenkracht vooral naar vice-voorzitter Steven ten Have en Frederieke Leeflang als prominente leden van de invloedrijke remuneratie-, selectie- en benoemingscommissie.
ABN Amro maakte woensdag bij de publicatie van de kwartaalcijfers plots bekend dat juist deze twee commissarissen - Ten Have en Leeflang - vervroegd terugtreden. Zij maken plaats voor een voormalige Goldman Sachs-bankier, Michiel Lap, en Anna Storåkers, die tot voor kort een managementfunctie had bij Nordea Bank.
Bankervaring
ABN Amro schrijft in het persbericht dat zij terugtreden om plaats te maken voor leden met meer bankervaring. Eerder liet minister Wopke Hoekstra van Financiën weten dat het de ECB is die er op staat dat er commissarissen bij ABN Amro worden benoemd met bankervaring. Dat staat in schril contrast met wat de grootaandeelhouder - lees: Financiën - voorheen altijd eiste, namelijk een bestuurder met een maatschappelijke antenne.
Volgens De Swaan heeft de plotse vervanging van Ten Have en Leeflang echter niets te maken met de bevindingen van de ECB. ABN Amro was volgens hem al langer bezig om meer bankexpertise in de raad van commissarissen te krijgen. ‘Ik wil vaart maken. En ik ben heel blij dat deze twee bereid zijn gebleken vervroegd terug te treden.’
Daar zal het volgens hem niet bij blijven. Ook Annemieke Roobeek, hoogleraar strategisch management op Nyenrode, wordt ‘nog voor de aandeelhoudersvergadering’ vervangen, zodra De Swaan een opvolger heeft. Zij zou eigenlijk al eerder vertrekken, maar haar opvolgster trok zich terug,
Het is hoogst ongebruikelijk dat commissarissen tussentijds aftreden. Een gebruikelijker variant is dat de raad tijdelijk wordt vergroot, tot bepaalde termijnen aflopen. Het is een keuze die toezichthouders als ECB en DNB vaak onderschrijven. De Swaan kiest daar nadrukkelijk niet voor. ‘Bij een te grote raad is de kans op clubjes, op facties groot. Dat wilde ik voorkomen.’
Ondertussen blijft de bank voorlopig onder het vergrootglas van de ECB liggen. ‘Het ECB-team volgt dit zeer nauwkeurig en kijkt hoe wij dit aanpakken.’
De Swaan en topman Kees van Dijkhuizen hebben de toezichthouder naar eigen zeggen beloofd dat zij ‘de cultuur’ en ‘de transparantie’ binnen de top van ABN Amro zullen verbeteren. Dat begint bij hun relatie. ‘Kees en ik overleggen één keer per week. We hebben afgesproken alles met elkaar te delen. Ik hoop dat hij mij ziet als een “trusted advisor”. Dat was met mijn voorganger niet zo.’
Copyright: Het Financieele Dagblad, 8 november 2018