In een tijd waarin ESG-beleggen een politiek doelwit is geworden en regelgeving strenger wordt, zou je verwachten dat beleggers massaal afhaken. Toch houden Europese ESG-fondsen stand, tegen alle verwachtingen en krantenkoppen in.
Een nieuwe studie van Morningstar legt een paradox bloot in duurzaam beleggen anno 2025. Op het eerste gezicht lijkt een golf van fondsrebrandings en een netto-uitstroom van 8,6 miljard dollar in het eerste kwartaal te wijzen op een terugtocht. Meer dan 640 Europese fondsen hebben in de afgelopen vijftien maanden ESG-gerelateerde termen uit hun naam geschrapt of vervangen, om te voldoen aan de nieuwe anti-greenwashingregels van de EU. Woorden als ‘ESG’ en ‘duurzaamheid’ verdwijnen uit prospectussen en maken plaats voor termen als ‘gescreend’, ‘transitie’ of ‘leiders’.
Toch is er ondanks de strengere regels en een groeiende terugslag, vooral in de Verenigde Staten, geen massale uitstroom uit ESG-strategieën. Tegen de uitstroom staat namelijk een herziene instroom van 18 miljard dollar in het vierde kwartaal van 2024.
In de eerste drie maanden noteerde Europa voor het eerst sinds 2018 een kwartaaluitstroom uit duurzame fondsen, van 1,2 miljard dollar, maar dat valt in het niet bij de 2.700 miljard dollar die nog steeds in deze fondsen is belegd. Wereldwijd bedroegen ESG-activa eind maart 3.160 miljard dollar, aldus Morningstar. Zeker in Europa blijft ESG verankerd in portefeuilles, zij het in een andere gedaante.
‘Geen systemische bloeding’
‘Op het eerste gezicht lijkt het alsof de instroom in ESG-fondsen is gestagneerd, maar er is geen sprake van een systemische bloeding’, zegt Ismet Soyocak, hoofd ESG en kritieke mineralen bij SFA Oxford, een Brits adviesbureau voor grondstoffen en technologie. ‘Ondanks een turbulente geopolitieke en regelgevende context, met politieke terugdraaiingen in de Verenigde Staten en een tijdelijke versoepeling in Europa, ondersteunen verschillende fundamentele factoren het vertrouwen in ESG-fondsen.’
Hortense Bioy, hoofd onderzoek duurzaam beleggen bij Morningstar, is het daarmee eens. “De activa van ESG-fondsen blijven hoog omdat de uitstroom beperkt blijft, er nieuwe producten worden gelanceerd en de aandelen- en obligatiemarkten gunstig blijven in termen van waardering”, zegt ze tegen Investment Officer.
‘Extreme weersomstandigheden en transitierisico’s worden steeds meer ingeprijsd, en ESG-kaders bieden een gestructureerde manier om daarmee om te gaan.’
Ismet Soyocak, SFA Oxford
Volgens Soyocak wordt ESG-beleggen inmiddels niet langer gezien als niche of puur waarden gedreven. ‘Het wordt algemeen erkend als essentieel voor het beheersen van financiële en fysieke risico’s, vooral rond klimaatverandering’, zegt hij tegen Investment Officer. ‘Extreme weersomstandigheden en transitierisico’s worden steeds meer ingeprijsd, en ESG-kaders bieden een gestructureerde manier om daarmee om te gaan.’
Rebrandinggolf
Europese vermogensbeheerders maken zich op voor een golf van rebranding van ESG-fondsen, in aanloop naar strengere anti-greenwashingregels van ESMA die op 21 mei van kracht worden. Volgens Morningstar veranderden in het eerste kwartaal 335 duurzame producten van naam, waarvan 116 ESG-termen hebben geschrapt. Daarnaast zijn 94 Europese ESG-producten geliquideerd of gefuseerd.
Morningstar’s Bioy laat weten dat de impact van de naamswijzigingen op het ESG-fondsenuniversum van Morningstar nog niet duidelijk is. “Onze data-analisten zijn momenteel bezig met de beoordeling van de fondsen die hun naam hebben veranderd. Daardoor kan ons universum van ESG-fondsen, zoals wij dat bij Morningstar definiëren, in de komende maanden veranderen. Het is echter nog te vroeg om de omvang van die impact te kunnen inschatten.”
De rebrandinggolf betekent niet dat ESG-principes worden losgelaten, zo stellen fondsspecialisten. Het draait vooral om het voldoen aan nieuwe eisen. ESMA schrijft nu voor dat fondsen hun ESG-claims moeten onderbouwen met een toewijzing van 80 procent aan milieudoelstellingen of sociale doelen, plus uitsluitingen voor fossiele brandstoffen en andere controversiële sectoren.
Voor veel fondsen is dat een brug te ver. Dan liever het label schrappen, maar de strategie behouden.
Zo heeft het PGIM European Corporate Bond-fonds ESG stilletjes uit zijn naam gehaald, maar blijft het ESG-screens toepassen. De thematische ETF’s van Amundi volgden dat voorbeeld. Ook andere beheerders in Europa en het Verenigd Koninkrijk passen zich aan om te voldoen aan ESMA en de Sustainable Disclosure Requirements (SDR) van het VK.
Onbedoelde loze beloften
‘We hebben geen loze beloften gedaan, wat volgens mij wel is dat bij een aantal mensen wel gebeurd, vaak onbedoeld’, zegt Catriona Marshall, hoofd duurzame beleggingen bij Comgest, in gesprek met Investment Officer. ESG-analyse blijft volgens haar de kern van hun beleggings-DNA, ongeacht de naam van het fonds.
Zelfs in de Verenigde Staten, waar anti-ESG-retoriek is uitgegroeid tot wetgeving, veranderen bedrijven zoals Natixis wel hun fondsnamen, maar niet hun beleggingsprocessen. De taal wordt terughoudender, maar de overtuiging blijft.
Vanwege deze veranderingen ziet Lodewijk van der Kroft, directeur Benelux bij Comgest, juist een kans voor ESG-strategieën. Comgest is van plan een nieuw ESG-fonds voor beleggingen in de Verenigde Staten te lanceren. ‘We hebben het gevoel dat er juist door deze terugtrekking momentum is ontstaan om deze ESG-versie van ons klassieke Amerika-fonds te lanceren’, aldus Van der Kroft.
Marshall zegt dat het nieuwe fonds zich richt op Europese beleggers die binnen de ESMA-normen willen beleggen in de VS. ‘Met de introductie van Comgest Growth America ESG Plus gaan we enigszins tegen de stroom in. We horen veel scepsis en negativiteit over ESG-kwesties vanuit de Verenigde Staten, maar dat neemt niet weg dat Europese beleggers mogelijk binnen de normen van de ESMA-regelgeving in de Verenigde Staten moeten beleggen’, aldus Marshall.
Herpositionering, geen afwikkeling
Volgens Soyocak maken de flow-gegevens duidelijk dat de ESG-markt zich in een herpositioneringsfase bevindt. Beleggers onderscheiden tijdelijke volatiliteit van de langetermijnverschuiving naar duurzaamheid.
‘Markten reageren van nature op schokken, herpositioneren zich en gaan verder, en dit lijkt een van die herpositioneringsfasen te zijn in plaats van een systemische afwikkeling’, zei hij.
Het nieuwe woordenboek van ESG-beleggers
Bron: Morningstar Sustainalytics Research. Data per maart 2025.