Het kan nog wel tot 2017 duren voor de Europese markt voor gesecuritiseerde obligaties zich herstelt, ook al is de Europese Centrale Bank (ECB) bijna een jaar geleden begonnen met het opkopen van zogeheten asset backed securities.
Het doel van de ECB was de markt voor opgeknipte, gebundelde en herverpakte leningen (bijvoorbeeld hypotheken of mkb-leningen) vlot te trekken, maar naar de volumes gekeken komt daar weinig van terecht. In de eerste helft van dit jaar is er zelfs minder van uitgegeven.
Stigma
Het doel van de ECB is tweeledig. Door het opkoopprogramma kan het stigma verdwijnen dat sinds de crisis aan asset backed securities (ABS in jargon) kleefde. Ondeugdelijke Amerikaanse securitisaties hadden immers miljardenverliezen veroorzaakt. Ten tweede hoopt de ECB dat een herstel van de ABS-markt bijdraagt aan betere kredietverlening aan burgers en bedrijven. Bij de verkoop van ABS verdwijnen de onderliggende leningen van de bankbalans waarna nieuw krediet kan worden verstrekt.
Volgens Patrick Janssen van vermogensbeheerder M&G is de ECB in het eerste deel van de doelstelling geslaagd. Door het papier te kopen, geeft Frankfurt het signaal af dat er niets mee aan de hand is. ‘Wat en hoeveel de ECB dan precies koopt (sinds eind november 2014 14,8 miljard euro, red.) is dan niet zo belangrijk. ABS zit niet langer in het verdomhoekje.’ Dat heeft M&G ook gemerkt: de vermogensbeheerder heeft dit jaar 1,5 miljard euro opgehaald, voor een groot deel bij Nederlandse pensioenfondsen, om in ABS te beleggen. In totaal belegt de vermogensbeheerder nu 22 miljard euro in dit type papier.
Gebrekkige uitvoering
Dat de markt nog niet van de grond komt, wijt Janssen ook ten dele aan de ECB. Volgens hem is het opkoopprogramma in het begin gebrekkig uitgevoerd. De vier oorspronkelijk ingeschakelde vermogensbeheerders zochten te kopen papier, maar moesten aanvankelijk tot vijf werkdagen wachten voordat goedkeuring uit Frankfurt volgde. Dat beperkte de slagkracht. Verder is voor veel beleggers nog steeds onduidelijk welk papier wel en niet gekocht wordt.
De voornaamste oorzaak van de geringe impact ligt volgens Janssen echter buiten de invloed van de ECB. Na de crisis is besloten dat banken en verzekeraars voor ABS relatief veel kapitaal moeten aanhouden. Daardoor is het uitgeven en bezitten van gedekte obligaties, waarvoor minder zware eisen gelden, aantrekkelijker geworden. De Europese Commissie heeft dan ook een versoepeling voorgesteld. Zo zouden voor ‘simpele, transparante, gestandaardiseerde’ ABS-obligaties een lagere kapitaalbeslag voor banken gaan gelden. Voor verzekeraars is dit ook de bedoeling, maar plannen daarvoor zijn nog weinig concreet.
Obstakels
Michaëla Ulrici van advocatenkantoor NautaDutilh onderschrijft het grote belang van verlichting van de kapitaaleisen. ‘Het voorstel wordt door de markt verwelkomd, maar er zitten nog obstakels in’, stelt de securitisatiespecialist, die bestuurslid is van Prime Collateral Securities, een platform dat zich inzet voor herstel van de ABS-markt. Zo wijst zij erop dat de 56 criteria voor simpele ABS werkbaar zijn, maar nu zo zijn opgeschreven dat iedere toezichthouder in Europa er een eigen draai aan kan geven. ‘Niet de kwantiteit, maar onduidelijkheid baart zorgen. Als dat niet verandert, durven durven instellingen het nog steeds niet aan in deze markt te stappen.’
Volgens Ulrici is het zaak dat de 56 criteria helder worden opgeschreven. Ook acht zij het wenselijk dat één Europese instantie verantwoordelijk wordt voor interpretatievragen, zodat er geen onduidelijkheid is over het voldoen aan de criteria en dus over het kapitaalbeslag. Verder weten we nog niet zeker of het goed komt voor verzekeraars. Als zij minder kapitaal voor ABS moeten aanhouden, kan dat de eindvraag vlottrekken. Nu worden beleggers eigenlijk gestraft als zij gesecuritiseerde obligaties bezitten, terwijl het in de EU op basis van historische data heel veilige beleggingen zijn.’
Ulrici verwacht op zijn vroegst dat nieuwe regels per 2017 ingevoerd zijn. Zeker tot die tijd zullen de marktomstandigheden moeilijk blijven.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 11 november 2015