Bijna alle instroom in aandelenfondsen vanuit Duitse particulieren ging naar ETF’s in de eerste helft van dit jaar. De sterke groei verstevigt de rol van Duitsland als Europa’s grootste ETF-markt en vergroot de druk op de marges van fondshuizen.
De Duitse fondsenindustrie trok in de zes maanden tot juni 19,6 miljard euro aan instroom in aandelenfondsen. 19,3 miljard euro daarvan ging naar ETF’s, volgens branchevereniging BVI.
Over alle beleggingscategorieën samen rapporteerde BVI 423 miljard euro aan ETF-vermogen, terwijl de vereniging de totale Duitse ETF-markt op meer dan 600 miljard euro schat wanneer ook vermogen buiten de rapportage wordt meegeteld. Daarmee is Duitsland veruit de grootste nationale ETF-markt van Europa.
‘Jongere mensen zien ETF’s niet als alternatief, het is de beleggingsvorm bij uitstek’, aldus Rudolf Siebel, managing director van BVI, tegen Investment Officer.
Kracht van de retailmarkt
Duitsland telt inmiddels meer dan dertig miljoen spaarplannen, waarvan circa een derde in ETF’s wordt belegd. De maandelijkse inleg loopt vaak op tot enkele honderden euro, waardoor beleggers gestaag langetermijnposities opbouwen.
De Covid-pandemie versnelde deze verschuiving: neo-brokers en gamified tradingapps verlaagden de drempels en trokken nieuwe beleggers naar wereldwijde aandelen-ETF’s die indices volgen zoals de MSCI World en de S&P 500. Billboardreclame voor ETF’s is in het hele land zichtbaar. De MSCI World wordt volgens het Europese online portaal JustETF door 21 ETF’s gevolgd.
Belastingvoordelen waren niet nodig voor de Duitse hausse. Kapitaalwinsten boven 1.000 euro per jaar worden belast tegen een tarief van 25 procent. Daarbovenop komt nog een regionale solidariteitstoeslag en, indien van toepassing, een kerkbelasting.
BVI is voorstander van een invoering van een belastingregeling waarbij beleggers hun belastingvrije drempel van 1.000 euro over meerdere jaren kunnen opbouwen, maar volgens Siebel staat een dergelijke hervorming momenteel niet op de agenda van de wetgevers.
Druk op marges
Voor de sector is de populariteit van ETF’s een tweesnijdend zwaard. Aan de ene kant hebben ze financiële markten toegankelijk gemaakt voor miljoenen nieuwe beleggers; aan de andere kant versterken ze de structurele margedruk.
‘ETF’s zijn een revolutie in asset management. Ze verlagen de kosten en geven beleggers vrijheid dankzij de intraday verhandelbaarheid’, aldus Siebel. ‘Maar ze veranderen ook de economische dynamiek van onze sector.’
Bij passieve producten worden de vergoedingen zo ver omlaaggedrukt dat vooral de grootste aanbieders op schaal winstgevend kunnen opereren. Dit dwingt fondshuizen fors te investeren in technologie, distributie en compliance, terwijl zij tegelijkertijd in een prijzenslag verzeild raken. Kleinere partijen lopen het risico te worden weggedrukt, tenzij zij zich onderscheiden met actieve strategieën, alternatieven of nicheproposities.
Laatkomers in de ETF-markt hebben de hoogste drempels. Als een ETF slechts twintig miljoen euro ophaalt, is dat amper genoeg om de datakosten te dekken. ‘Je hebt honderden miljarden nodig als je internationaal wilt meedoen’, zei Siebel.
Fondsenindustrie in beweging
Net als in andere landen adopteerden ook in Duitsland eerst institutionele beleggers ETF’s voordat retailbeleggers dat deden. BVI schat in dat institutionele beleggers ongeveer tweederde van de totale ETF-activa in Duitsland bezitten. Niettemin blijven pensioenfondsen en verzekeraars — traditioneel de grootste beleggers in Duitse open-end Spezialfonds (de Duitse variant van alternative investment funds ter waarde van 2.200 miljard euro) — de voorkeur geven aan actieve mandaten en vastrentende strategieën. ‘Retail is nu waar de echte dynamiek in de nettoverkopen zit’, aldus Siebel.
Het totaal beheerd vermogen in Duitsland bereikte halverwege het jaar 4.600 miljard euro, bijna 1.300 miljard euro meer dan vijf jaar geleden. In de eerste helft van 2025 trokken retailfondsen 47,8 miljard euro aan netto-instroom aan. Obligatiefondsen voerden de verkooplijst aan met 22,7 miljard euro, vooral kortlopende en bedrijfsobligatiestrategieën. Aandelenfondsen blijven de grootste categorie binnen retailfondsen, met 825 miljard euro aan vermogen, gevolgd door gemengde fondsen met 366 miljard euro en obligatiefondsen met 286 miljard euro.
Gesloten fondsen, een kleine maar groeiende hoek van de markt, vertegenwoordigen inmiddels 63 miljard euro, tegen 20 miljard euro in 2020. Private equity is uitgegroeid tot het grootste segment en goed voor bijna de helft van de activa, terwijl vastgoed is teruggevallen naar ongeveer een derde. De markt blijft sterk institutioneel: Spezialfonds beheren 94 procent van de activa.
Europese context
De Duitse hausse past in een bredere Europese groei. In heel Europa groeiden ETF’s uit tot een sector van 2.100 miljard euro eind 2024, met een recordnetto-instroom van 269 miljard euro in dat jaar, aldus Efama. De markt is overwegend UCITS-gebaseerd, met Ierland en Luxemburg goed voor meer dan 90 procent van de gedomicilieerde activa. Aandelen-ETF’s domineren met circa drie kwart van de beleggingen; obligaties nemen ongeveer een vijfde voor hun rekening. Beleggers richten de grootste allocaties op Amerikaanse en wereldwijde large-cap aandelenblootstellingen.