Bijna nergens in de wereld is de home bias zo klein als in Nederland. Nederlandse beleggers zijn gewend om internationaal te spreiden. Eigenlijk was dat niet nodig, want de Nederlandse beurs is sterk internationaal gericht. Multinationals zijn goed vertegenwoordigd en wanneer alle omzet van de bedrijven bij elkaar wordt opgeteld, wordt meer dan de helft in dollars gerealiseerd.
Maar dat gaat veranderen, de Nederlandse beurs wordt een soort Europese Nasdaq. Jonge bedrijven met de nadruk op technologie.
Na Unilever wil nu ook Royal Dutch Shell haar zetel verplaatsen naar het Verenigd Koninkrijk. In aanloop naar het Brexit-referendum zijn er veel rampscenario’s geschetst, maar in geen enkel scenario stond dat grote Nederlandse multinationals zouden vertrekken naar het Verenigd Koninkrijk.
Shell: schelp is symbool van opstanding
Even was er de hoop dat beide Nederlands-Britse bedrijven hun zetel zouden verplaatsen naar Nederland, maar blijkbaar valt het nog wel mee met dat Nederlandse belastingparadijs. Verliezen bij buitenlandse dochters mogen niet meer worden afgetrokken van de winst in Nederland en dan is er nog de dividendbelasting.
Wat wellicht het meest raakt, is dat de naam wijzigt van Royal Dutch Shell in gewoon Shell. Het heeft toch iets van Indië verloren, rampspoed geboren. Toch is Shell in het kader van de energietransitie wellicht een verfrissende naam. De Shell Transport & Trading company begon met de handel in schelpen, vooral die uit de Oriënt waren honderd jaar geleden geliefd als object in het interieur. Een deel van de inspiratie voor de Art Deco periode kwam dan ook uit de natuur.
De schelp staat symbool voor geboorte, geluk en opstanding. Het is ook een prima symbool om de energietransitie binnen het bedrijf te versnellen. Bovendien heeft Mark van Baal met Follow This veel meer invloed als activistische Angelsaksische aandeelhouder dan in het Rijnlandse poldermodel waar de top makkelijk de wensen van de aandeelhouders naast zich neer kan leggen. Wellicht is dat de reden dat het ABP op de aandeelhoudersvergadering van Shell niet meer werk heeft gemaakt van de energietransitie. Dan is een politiek goed getimede verkoop, daags voor de klimaatconferentie al snel het beste besluit.
Uiteraard betekent de verplaatsing van het hoofdkantoor niets voor de banen in Nederland. Zo’n zinnetje in een persbericht wekt meteen argwaan, eigenlijk staat er dat er in Nederland voorlopig geen baan bijkomt. Bovendien is ook de toekomst bij Shell vloeibaar, dus garanties tot de deur. Op wat langere termijn zal de Britse cultuur het winnen.
Shell maakt plaats voor disruptieve innovatie
Een ingenieur uit Delft die nu nog als vanzelfsprekend bij Shell gaat werken, zal sneller kiezen voor andere Nederlandse bedrijven. Vacatures genoeg. Ons land krijgt steeds meer kritische massa op het gebied van nieuwe technologie. Wat dat betreft, maakt Shell ruimte voor een nieuwe generatie bedrijven. Disruptieve innovatie of creatieve destructie op nationaal niveau.
Na 114 jaar verdwijnt dus de ‘hoeksteen van de portefeuille’ uit Nederland. Royal Dutch Shell ontstond uit de fusie in 1907 tussen Royal Dutch en de Shell Transport and Trading Company. Het was toen de grote concurrent van John D. Rockefeller’s Standard Oil. Tegenwoordig nog steeds een bedrijf met een ijzersterk trackrecord dat elk jaar het dividend kon verhogen. Met een topman met een goede strategische visie die vreemd genoeg overal in de wereld aanslaat, behalve in Nederland.
Terwijl Nederland van het gas afgaat, zet de rest van de wereld juist in op aardgas als transitiebrandstof. Vorig jaar moest Shell voor het eerst in lange tijd korten op het dividend en het mes ging er goed in. Niet vanwege de dividendbelasting, maar vanwege de lage olieprijs. Dit jaar stelt Shell een aanzienlijke dividendverhoging in het vooruitzicht en met een verder stijgende olieprijs spuit de kas uit de onderneming. Wellicht heeft Shell daarom haast, op 10 december moet de aandeelhoudersvergadering voor driekwart voor het plan stemmen. Als ze op tijd in Londen zetelen bespaart het enkele aandeelhouders veel geld. Geld dat de Nederlandse schatkist dan misloopt.
Mogelijk dat ook de dreiging van een vertrekheffing van Groenlinks daarin een rol speelt, al is belasting heffen met terugwerkende kracht juridisch een gotspe. Dat staat op gespannen voet met het rechtszekerheidsbeginsel en de rule of law. Het is in strijd met het fiscale legaliteitsbeginsel zoals neergelegd in artikel 104 van de Grondwet. Maar de laatste tijd heeft de Koninklijke minder goede ervaringen met het Nederlandse rechtssysteem.
Amsterdam: Sillicon Delta van Europa
Natuurlijk kunnen Shell en Unilever onderdeel blijven van de AEX. Royal Dutch was immers ook jarenlang onderdeel van de S&P 500. Het is echter onvermijdelijk dat ze vertrekken uit de MSCI Nederland index. Wellicht is het ook beter dat ze vertrekken uit de AEX. Nederlandse beleggers, beleggen toch al internationaal.
Met een beetje goede wil bestaat de AEX straks voor meer dan 50 procent uit technologie-aandelen en dat is toch een keurige prestatie voor een index waar eind vorige eeuw de sector technologie beperkt bleef tot enkele procenten. Maar het vertrek van Shell wordt Nederland nog meer de Silicon Valley van Europa, al is Silicon Delta waarschijnlijk een betere naam.
Eindhoven mikt qua innovatie inmiddels al op Photon Valley. Technologie in Nederland is meer dan alleen Eindhoven, met alle respect voor de NatLab-nachfolger. Ons land heeft meerdere snelgroeiende tech hubs die strijden om goed personeel. Het vertrek van Unilever en Shell zorgt er ook voor dat de overheid meer aandacht kan geven aan de vele tech start ups, waaruit toch al verscheidene Unicorns zijn voortgekomen. Alleen moeten we op zoek naar een nieuwe hoeksteen van de portefeuille.
Han Dieperink is zelfstandig belegger, consultant en kennisexpert van Fondsnieuws. Hij was eerder in zijn loopbaan chief investment officer van Rabobank en Schretlen & Co. Hij is thans actief als chief commercial officer bij Auréus Vermogensbeheer. Dieperink geeft zijn analyse en commentaar op economie en markten. Zijn bijdragen verschijnen op dinsdag en donderdag.