Dat er sprake is van een miljonairstaks terwijl de meerwaardebelasting nog niet eens is ingevoerd, is voor almaar meer Belgische vermogenden een reden om een verhuis naar het buitenland te bestuderen of zelfs al in gang te zetten. Dat bevestigen gespecialiseerde advocatenkantoren als Tiberghien.
‘We zien enkele verhuizen naar het buitenland, naast cliënten die ons vragen om het scenario eens te bestuderen’, zegt Griet Vanden Abeele, vennoot en experte vermogens- en successieplanning bij Tiberghien. Eerder deze maand zei ook Tuerlinckx Tax Lawyers zulke signalen op te vangen.
‘Het gaat om vermogenden die ontevreden zijn over hoe de Belgische fiscaliteit evolueert en er geen vertrouwen meer in hebben dat er een stabiel klimaat komt’, zegt Vanden Abeele. Want meer nog dan de meerwaardebelasting op zich - de veelbesproken nieuwe belasting die op 1 januari van start gaat - of een eventuele miljonairstaks - een ballonnetje dat regeringspartij Vooruit recentelijk opliet tijdens de begrotingsonderhandelingen - is vooral het gebrek aan fiscale stabiliteit de spreekwoordelijke druppel die de emmer doet overlopen, zo hoort ze keer op keer.
‘Als je puur objectief naar de meerwaardebelasting in de huidige setting kijkt, moet je zeggen: zo verschrikkelijk erg is die toch niet. En toch zijn er cliënten die nu zeggen: ik wil weg. Dat heeft te maken met de vrees dat de tarieven in de toekomst gaan stijgen, of dat de overheid nog andere manieren gaat zoeken om vermogens te belasten. En wat bij die cliënten ook soms de doorslag geeft, is de indruk dat sommige fiscale maatregelen gewoon slecht in elkaar zitten. Een voorbeeld daarvan is de exittaks op vennootschappen, die manifest strijdig is met een heleboel internationale principes.’
Monaco
Een argument dat aan de politieke linkerzijde te horen is: relatief weinig miljonairs verhuizen effectief naar het buitenland en dus biedt een miljonairstaks uitzicht op stabiele fiscale inkomsten voor de overheid. ‘Kapitaalvlucht is er wel degelijk, ook al wordt dat geminimaliseerd’, zegt Vanden Abeele daarover. ‘In aantallen zal dat misschien niet zoveel zijn, maar dat kan om grote bedragen gaan. Als overheid van een klein land met een heel open economie, is het misschien toch niet echt verstandig om zulke mensen weg te jagen.’
‘Als overheid van een klein land met een heel open economie, is het misschien toch niet echt verstandig om vermogenden weg te jagen’
Griet Vanden Abeele, Tiberghien
Waar trekken de ontevreden Belgische vermogenden naartoe? ‘Dat hangt vooral van hun persoonlijke situatie af. In veel gevallen gaat het om een land dat ze al kennen. Zo heb ik een cliënt die vrij actief is in Portugal en zich nu aan het organiseren is om naar daar te verhuizen. Zwitserland blijft een traditionele bestemming, omdat de mensen dat als een stabiele jurisdictie beschouwen. Er is natuurlijk ook Monaco, ook al is het niet eenvoudig om daar een woning te huren of te kopen. Bovendien zijn de Monegasken streng op het vlak van verblijfsvergunningen, zoiets krijg je niet zomaar. Italië is tegenwoordig eveneens in trek.’
Zowel Tiberghien als Tuerlinckx stelt ook het omgekeerde vast: buitenlandse vermogenden denken twee keer na om naar België te verhuizen of schrappen ons land van hun lijst van mogelijke bestemmingen.
‘Als klein land willen we toch buitenlandse vermogenden aantrekken, zodat ze gaan investeren in onze economie. Maar in de feiten is België niet zo aantrekkelijk meer’, zegt Vanden Abeele. ‘Het beleid versoepelt weliswaar het regime voor expats, maar in combinatie met de invoering van ondoordachte maatregelen en weinig stabiliteit, is het maar de vraag of dat veel effect zal hebben.’
Vermogenskadaster
Een heet hangijzer wordt de rol van het CAP, het Centraal Aanspreekpunt voor rekeningen. Die databank bij de Nationale Bank houdt alle rekeningen en financiële contracten bij, met als officiële doelstelling de bestrijding van fiscale fraude. De toegang tot het CAP is bij wet gelimiteerd tot een beperkte groep informatiegerechtigden, zoals notarissen, de antiwitwascel of een onderzoeksrechter. De fiscus heeft dus geen toegang.
In de loop der jaren werd het CAP stapsgewijs uitgebreid, met straks ook effecten- en cryptorekeningen. Daarmee zullen in het CAP in theorie alle gegevens voorhanden zijn waarop een miljonairstaks - in het voorstel van Vooruit een progressieve procentuele belasting op het financiële vermogen - kan geheven worden. Het doet de vrees groeien dat het CAP - na openstelling voor de fiscus - als een soort vermogenskadaster zal fungeren, wat erg gevoelig ligt bij vermogenden. Een nieuw dataminingproject door bepaalde diensten van Financiën, om fraudepatronen te ontdekken, wakkert die vrees verder aan. De datamining zou wel gebeuren met geanonimiseerde data.
Kamerlid en ex-minister Vincent Van Quickenborne (Open Vld) verweet minister van Financiën Jan Jambon (N-VA) onlangs in het parlement dat ‘de minister de stap naar een vermogensregister eigenlijk al gezet heeft’. Maar voor Jambon ‘is het CAP verre van een vermogenskadaster voor fiscale doeleinden’ en kan er van zo’n vermogensregister geen sprake zijn.
Wat vindt Vanden Abeele er als fiscaal advocate van? ‘Het CAP gaat toch in de richting van een partieel vermogenskadaster, namelijk voor de financiële vermogens en niet voor de onroerende vermogens. Doordat men er keer op keer nieuwe persoonlijke financiële informatie aan toevoegt, begint het CAP de allure te krijgen van een vermogenskadaster. Het klopt natuurlijk wel dat de toegang op dit moment nog beperkt is. Maar als de resultaten van de anonieme research in het dataminingproject een trigger worden voor fiscale controles, dan zet men alweer een stap verder.’