In het kielzog van gespecialiseerde kunstfinanciers gaan ook banken meer financiële oplossingen aanbieden aan kunstverzamelaars. ‘We zien bij jongere generaties dat rond het bezit van kunst financiële motieven zwaarder gaan wegen’, zegt Sam Cook van J.P. Morgan Private Bank. ‘Kunst is voor hen niet alleen passie.’
Cook is Head of Specialty Lending Solutions bij de internationale tak van de Amerikaanse private bank, die zich in de Benelux richt op een beperkte groep vermogende particulieren - in goed Nederlands de (ultra) high net worth individuals. Een bepaald deel van die groep reist komend weekend af naar Maastricht, waar dan Tefaf van start gaat, de wereldberoemde kunstbeurs die intussen aan zijn 37ste editie toe is.
Cook (foto) zal ook een paar dagen in Maastricht van de partij zijn, zo zegt hij in gesprek met Investment Officer, want klanten van zijn werkgever zijn in toenemende mate niet alleen geïnteresseerd in de culturele, esthetische en emotionele eigenschappen van kunst, maar ook in de financiële mogelijkheden ervan. Soms - bijvoorbeeld als het om jongere verzamelaars gaat - gaat daar zelfs bijzonder veel aandacht naar uit, zo ziet hij. Uiteraard is dat interessant voor een financiële instelling. J.P. Morgan Private Bank is overigens ook een grote sponsor van Tefaf.
Recordprijzen
De waarde van particuliere kunstverzamelingen wereldwijd is in het meest recente Art & Finance Report van Deloitte geschat op 2174 miljard dollar. Vorig jaar was een lastig jaar, door de oplopende inflatie en rente met name, maar de groei in de post-Covid-jaren 2021 en 2022 was uitbundig. Met name in het segment van de ‘blue-chip-art’ werden toen recordprijzen betaald. Met een lagere inflatie en lagere rentes in het vooruitzicht, denken marktkenners dan ook dat 2024 en volgende jaren hernieuwde groei zullen laten zien, tot een totale waarde van zo’n 2900 miljard dollar in 2026.
Parallel aan die groei ontwikkelt kunst zich steeds meer tot een serieuze beleggingscategorie, een uitstekende aanvulling op het traditionele portfolio van (particuliere) beleggers. ‘Gemiddeld gaat het dan bijvoorbeeld om 10 procent van het portfolio’, zo ziet Cook, ‘met uitschieters naar boven.’ Maar welke functie heeft kunst dan in het portfolio? ‘We merken dat steeds meer klanten het gesprek over die vraag met ons willen voeren. Hoe verhouden de risico’s van kunst zich tot de andere bezittingen? Wat is de spreiding van die risico’s? Hoe belangrijk is de volatiliteit van de kunstmarkt? Hoe ga je om met de illiquiditeit van dit type belegging?’
Geen kunstadviseur
J.P. Morgan Private Bank is uiteraard geen kunstadviseur, zo benadrukt Cook. ‘We herkennen de passie en de emotie die bij kunst komt kijken, maar wij focussen ons op de financieringsvraagstukken rond kunst: hoe kunnen we met nieuwe oplossingen bijdragen aan de doelstellingen van de belegger?’
Waarbij vooral het verstrekken van leningen met de kunst als onderpand een steeds populairdere optie is. In het al genoemde Art & Finance Report wordt die markt geschat op 29,2 tot 34,1 miljard euro (cijfers eind 2023), een groei van 11 procent ten opzichte van een jaar eerder. Ook in de periode daarvoor was er een gestage groei (van rond de 10 procent per jaar).
Museumkwaliteit
‘Of verzamelaars nu hun collectie willen uitbreiden, geld in een onderneming willen steken of op een andere manier willen beleggen, er zijn volop mogelijkheden om kunstbezit liquide te maken, in ieder geval als het gaat om kunst van museumkwaliteit’, zegt Cook. De kunst wordt dan het onderpand van een lening, waarbij allerlei soorten voorwaarden mogelijk zijn. ‘Die zullen helemaal afhankelijk zijn van de motieven van de verzamelaar of belegger. Iemand die een grote emotionele waarde toekent aan een kunstwerk zal er misschien tegenop zien dat werk in bewaring te geven of uit te lenen aan een galerie. Daar zal iemand die zich met name richt op de financiële opbrengst minder moeite mee hebben.’
De crux is de situatie goed in kaart te brengen om daar vervolgens een passende oplossing voor te bedenken. ‘Elke casus is weer uniek’, zegt Cook, ‘en telkens weer zien we dat we flexibel moeten zijn bij het vinden van de juiste oplossing. Wat wil de klant bereiken, en op welke termijn, en welke mogelijkheden kunnen wij als private bank dan bieden? Daar praten we met steeds meer klanten over. Een groot deel, zo’n 80 procent van deze hele markt, is nu nog gesitueerd in de Verenigde Staten, maar ik zie dat dit ook in Europa en het Midden-Oosten aanslaat.’