Nu Donald Trump opnieuw aan het roer komt, bereiden Europese leiders zich voor op een forse verschuiving in de trans-Atlantische relaties. De Franse president Emmanuel Macron en de Duitse bondskanselier Olaf Scholz beloofden snel te handelen en legden de nadruk op een sterker, zelfredzaam Europa.
De overwinning van Trump maakt voor Europese beleidsmakers en investeerders duidelijk dat het dringend nodig is om minder afhankelijk te worden van de VS, vooral op het gebied van defensie, handel en industriebeleid.
Macron zette woensdag de toon: ‘We gaan werken aan een meer verenigd, sterker en soevereiner Europa in deze nieuwe situatie. We zullen samenwerken met de Verenigde Staten, maar tegelijkertijd onze eigen belangen en waarden verdedigen.’
De directe impact van Trumps herverkiezing kan groot zijn, vooral door de verwachte handelstarieven. Terwijl de wereldhandel gefragmenteerder raakt, moet Europa zijn interne markt stroomlijnen en sterkere handelsallianties smeden om de afhankelijkheid van het Amerikaanse beleid te verminderen, zeggen experts.
Bronwen Maddox, direcrice van de Britse Chatham House denktank, waarschuwde voor deze risico’s in een gesprek met de Press Association. ‘Handelstarieven zouden een van de eerste dingen kunnen zijn die Groot-Brittannië merkt onder een Trump-presidentschap,’ zei zij. Daarmee wordt het moeilijker voor Europese bedrijven te exporteren naar de VS.
Uitdagingen voor Duitsland
Voor Duitsland, Europa’s grootste economie, zijn de uitdagingen mogelijk nog zwaarder. Moritz Schularick, voorzitter van het Kiel Institute for the World Economy, omschreef Trumps terugkeer als ‘het begin van één van de moeilijkste economische momenten in de geschiedenis van de Bondsrepubliek’.
‘Naast interne structurele problemen, staat Duitsland nu voor enorme uitdagingen op het gebied van buitenlandse handel en veiligheid, waarvoor we niet voorbereid zijn,’ schreef hij op LinkedIn.
Schularick pleit ervoor dat Duitsland en Frankrijk het voortouw nemen in een Europees defensie-initiatief en benadrukt dat het onverstandig en kortzichtig was om de Duitse veiligheid te laten afhangen van de stemming van Amerikaanse kiezers. Hij roept op tot forse investeringen in defensie en stelt voor om defensie-uitgaven vrij te stellen van de schuldenrem om zo geopolitieke slagkracht te creëren.
Kevin Verbelen, senior expert in internationale handel bij Agoria, de Belgische branchevereniging voor technologiebedrijven, benadrukt het belang van economische weerbaarheid. ‘Het VK zit nog midden in de Brexit-nasleep, Frankrijk verkeert in politieke impasse en Duitsland is in rep en roer,’ zei hij. Hij waarschuwde dat Trump door velen als vijandig jegens de EU zal worden beschouwd.
Verbelen stelde dat Europa’s gedecentraliseerde structuur niet geschikt is voor de huidige uitdagingen en riep op tot ‘meer centralisatie op EU-niveau, van inlichtingendiensten tot defensie, industrie, economie en sancties.’
Potentiële clash over ESG en groene energie
Voor beleggers brengt de herverkiezing van Trump zowel kansen als risico’s. Tina Fordham van Fordham Global Foresight voorziet een korte termijn boost voor de markten. ‘Een overwinning van Trump zorgt voor hogere aandelenkoersen, omdat Amerikaanse bedrijven profiteren van lagere belastingen,’ zei ze in een reactie.
Fordman waarschuwt dat dit de Amerikaanse relaties met Europa kan bemoeilijken en de ESG- en groene energiedoelstellingen kan ondermijnen, wat een mogelijke botsing zou betekenen tussen Amerikaans beleid en Europese prioriteiten.
Ook de Europese interne markt komt opnieuw in de schijnwerpers te staan. Het Draghi-rapport wijst op interne obstakels binnen de EU die zorgen voor kostbare inefficiënties, met ramingen die suggereren dat tot 10 procent van de economische output verloren gaat door versnipperde regelgeving. Volgens recente analyses van het IMF bedragen de handelskosten binnen de Europese industrie ongeveer 44 procent, terwijl de kosten voor handel tussen Amerikaanse staten rond de 15 procent liggen. In de Europese dienstensectoren kunnen deze kosten zelfs oplopen tot 110 procent.
Voltooien interne markt
Het voltooien van de interne markt zou de EU de sterkste bescherming bieden tegen externe druk, doordat Europa minder afhankelijk wordt van één enkele handelspartner. Naarmate de wereldhandel gefragmenteerder raakt, wordt van Europese leiders verwacht dat zij strategische handelsovereenkomsten met betrouwbare partners afsluiten om zo de protectionistische neigingen van Trump te compenseren en de toeleveringsketens in belangrijke sectoren, van technologie tot groene energie, te versterken.
‘Extern moeten we niet vergeten dat we er niet alleen voor staan. Canada, Zwitserland, het VK, Japan, Korea, Indonesië, Thailand, Colombia… Ze staan voor dezelfde geopolitieke uitdagingen als wij,’ aldus Verbelen. ‘Moeten we bestaande structuren van internationale samenwerking herzien? Ja, maar anderen werken ook samen, zowel binnen als buiten die structuren.’
‘Kortom, het Atlantisch bondgenootschap wankelt al een decennium. Europa moet nu handelen, of anderen laten bepalen welke toekomst de EU tegemoet gaat in de 21e eeuw,’ besloot hij.
Lees verder op Investment Officer:
- Markten in beroering door ‘Red Sweep’ van Trump, euro zakt weg
- Autonome EU kan nieuw kader scheppen voor beleggers
- ‘Dansen op de vulkaan. Zo lang als het duurt’