In het vorige decennium waren ze erg populair: beleggingsfondsen met mijnbouwbedrijven of grondstoffen waarmee de belegger kon profiteren van de gunstige prijsontwikkeling van natuurlijke hulpbronnen.
Maar nu leggen die fondsen een voor een het loodje. Ze zijn uit de mode.
De grondstoffenfondsen zijn de meest opvallende verschijning tussen de beleggingsfondsen die dit jaar niet hebben overleefd.
Het FD zette die met behulp van fondsenvergelijker Morningstar op een rijtje. Op het ‘kerkhof der beleggingsfondsen’ zijn dit jaar tot dusver 104 fondsen bijgezet, ofwel 2,5 procent van de 4100 in Nederland beschikbare fondsen. De nichebelegging in natuurlijke hulpbronnen is met zeven grondstoffenfondsen en vier mijnbouwfondsen oververtegenwoordigd.
Zo beëindigde Pioneer Asset Management zijn ‘Gold and Mining’-aandelenfondsen en kwam er een einde aan het zelfstandig bestaan van het Torrus Commodity Enhanced Beta-fonds van Merrill Lynch.
Internethype
‘Je zag hetzelfde na de internethype’, zegt Morningstar-analist Jeffrey Schumacher. ‘Na het uiteenspatten van de internetzeepbel zijn die internetfondsen allemaal opgegaan in brede IT-fondsen.’
Zo beweegt het fondsenaanbod mee met het economische klimaat. De grondstoffenfondsen waren een jaar of tien populair dankzij de enorme vraag uit China, die de prijzen opjoeg. Maar sinds de Chinese economie vaart heeft verloren, zit de klad erin. In de huidige onzekere tijden past een voorzichtiger soort belegging.
De huidige modefondsen zijn dan ook de dividendfondsen, aldus Schumacher. ‘Er is veel instroom bij die fondsen en fondsenhuizen zonder dividendfonds hebben er vaak snel een opgericht. Fidelity bijvoorbeeld heeft dat met succes gedaan. Maar ook fondsenhuizen met minder faam deden dat, met fondsen waarvan ik de beheerder niet ken.’
Mislukte probeersels
Een aantal van die fondsen zal binnen een paar jaar weer zijn opgeheven of zijn samengevoegd met een ander — meestal groter — fonds. De inventarisatie van de opgeheven fondsen levert een beeld op van mislukte probeersels: een jong fonds slaat niet aan, bijvoorbeeld door achterblijvende prestaties, en slaagt er niet in voldoende vermogen binnen te halen om het fonds op een rendabele manier te exploiteren.
Voor de belegger is dat een ongewenste situatie: hij wordt gedwongen te verkopen op een moment dat hij niet zelf kan kiezen en loopt daarbij een flinke kans verliezen te moeten slikken. Veel fondsen worden niet ouder dan drie of vier jaar.
Een schoolvoorbeeld is het Asia Pacific Dynamic A Fund, een aandelenfonds van de Britse vermogensbeheerder F&C. Dat fonds was een slechte leerling. Tussen 2008 en 2013 slaagde het er niet in zijn benchmark of andere fondsen van zijn soort bij te houden. Het logische gevolg was dat het geld eruit stroomde, waarna het vermogen in juni onder de 3 miljoen euro dreigde te zakken.
F&C koos eieren voor zijn geld en verkocht alle bezittingen van het fonds. De opbrengst, minus ‘liquidatiekosten’, werd aan de beleggers in het fonds uitgekeerd.
ING Invest Menafonds
Niet alle fondsen worden opgeheven door gebrek aan goede resultaten. Het succesvolle 125 miljoen euro grote ING Invest Menafonds werd opgedoekt nadat het beheerteam was opgestapt. Hun kantoor in Dubai werd omgesmolten tot verkoopkantoor.
Niet alle fondsen met onvoldoende levensvatbaarheid worden geliquideerd. Schumacher: ‘Als je fondsen hebt die onderling raakvlakken hebben, kunnen die ook worden samengevoegd.’ Zo besloot Allianz de fondsen Holland, Holland Euro en Holland Vastrentend op te laten gaan in drie vergelijkbare fondsen. Dat vraagt wel waakzaamheid van beleggers: doordat een klein fonds dan wordt opgeslokt door een groter fonds, kunnen er veranderingen optreden in de strategie of de tarieven.
Beleggers ontlopen zo een gedwongen verkoop van hun bezittingen, al is het nog de vraag of ze op lange termijn echt beter uit zijn. Uit (Amerikaanse) cijfers van Vanguard blijkt dat slechts 8 van de samengevoegde fondsen de benchmark weet te verslaan.
Copyright: Het Financieele Dagblad, 8 augustus 2014