President Donald Trump vindt dat Jerome Powell hem dwarsboomt. Meermaals dreigde hij met diens ontslag, maar het ontbreekt aan een juridische route om dat voor elkaar te krijgen. Vorige week zette het Hooggerechtshof de deur voorzichtig op een kier.
Amerika’s hoogste rechter John Roberts oordeelde vorige week dat Trump voorlopig tóch twee topambtenaren mag ontslaan. Dat werd eerder verboden door een federale rechter. Het gaat om Gwynne Wilcox en Cathy Harris, respectievelijk van de National Labor Relations Board en de Merit Systems Protection Board. Procureur-generaal John Sauer, die Trumps beslissing moet verdedigen, zei dat de twee ‘duidelijk in strijd zijn met het beleid van de regering’. Verdere uitleg ontbrak.
Het lijkt een technisch detail in het huidige discours, maar volgens kenners kan de uitkomst van de zaak gevolgen hebben tot in de bestuurskamer van de Fed. Als de ambtenaren uit hun functie ontslagen kunnen worden omdat de president dat wil, bevindt ‘Powell zich mogelijk ook in de gevarenzone’, zegt Kenneth Manusama, Amerika-kenner en gespecialiseerd in Amerikaans constitutioneel recht.
‘Deze regering staat erom bekend dat ze alle juridische grenzen opzoekt en alle conventies onder druk zet’, zegt Manusama. Het meest recente voorbeeld daarvan kwam maandag, toen Trump aangaf geen gevolg te zullen geven aan een unanieme uitspraak van het Hooggerechtshof om een ten onrechte uitgezette immigrant uit El Salvador terug te laten keren naar de Verenigde Staten.
Humphrey’s Executor
Voorlopig ligt de zaak over het ontslag van de twee topambtenaren nog onder het vergrootglas van het Hooggerechtshof. Dat kondigde een zogeheten administrative stay af, een tijdelijke maatregel die het voltallige Hof de tijd biedt om zich over de zaak te buigen.
In de kern draait het om een bijna negentig jaar oud precedent: Humphrey’s Executor. In 1935 bepaalde het Hooggerechtshof dat president Franklin Roosevelt geen lid van de Federal Trade Commission mocht ontslaan om politieke redenen. Sindsdien geldt dat onafhankelijke overheidsinstanties – independent agencies – slechts onder strikte voorwaarden hun topbestuurders kunnen verliezen, bijvoorbeeld bij ernstig wangedrag of wanbeheer.
Het Amerikaanse ministerie van Justitie stelt nu voor het eerst expliciet dat Humphrey’s Executor niet alleen onjuist is, maar ook ongedaan moet worden gemaakt.
‘Als Humphrey’s Executor sneuvelt, is de kans groot dat ook de onafhankelijkheid van de centrale bank in de Verenigde Staten eraan gaat’, zegt Peter Conti-Brown, universitair hoofddocent financiële regelgeving aan de University of Pennsylvania en auteur van The Power and Independence of the Federal Reserve.
Volgens hem zou Jerome Powell zonder Humphrey’s Executor in 2019 al zijn ontslagen als voorzitter van de Fed en vervangen door iemand ‘van wie de monetaire opvattingen beter aansloten bij die van president Trump’.
‘Het is niet nodig te speculeren over de gevolgen voor de Amerikaanse welvaart in een wereld waarin de Federal Reserve haar onafhankelijkheid verliest. Eén van de best onderbouwde empirische feiten van de late twintigste en vroege eenentwintigste eeuw is dat centrale banken die beschermd zijn tegen onmiddellijke ontslagbesluiten, beter in staat zijn de waarde van hun munt te beschermen dan banken die dat niet zijn.’
Conti-Brown, die zich zorgen maakt over de mogelijkheid dat het Hooggerechtshof de uitspraak uit 1935 ongeldig verklaart, heeft inmiddels een amicus brief ingediend – een juridisch document dat wordt ingediend door personen of organisaties die geen partij zijn in de zaak, maar wel een groot belang hebben bij de uitkomst ervan.
‘Cut interest rates, Jerome’
Powell’s huidige termijn loopt tot mei 2026. Alleen als het Hooggerechtshof het oude precedent verwerpt, zou Trump meer juridische ruimte krijgen om hem voortijdig te vervangen. Prettig voor Trump, want juist het beleid van de Fed met haar hoge rente, zit hem al langer dwars.
Dat laat hij zelden onbenoemd. Kort na zijn “Liberation Day” – de door Trump gekozen feestdagtitel voor de dag waarop hij nieuwe importtarieven afkondigde – haalde Trump op zijn platform Truth Social opnieuw uit naar Powell: “CUT INTEREST RATES, JEROME, AND STOP PLAYING POLITICS!”
Tijdens Trumps vorige presidentschap, waarin hij Powell nota bene zelf benoemde, beschuldigde hij de Fed-voorzitter al van sabotage. Powell hield toen voet bij stuk – en doet dat nu opnieuw. De rente staat nog altijd tussen 4,25 en 4,5 procent. Te hoog, vinden Trump en zijn adviseurs. Volgens hen is er ruimte voor een verlaging met honderd basispunten. De markten lijken die verwachting inmiddels te delen.
Maar zolang de inflatie boven de doelstelling van 2 procent ligt, blijft de Fed voorzichtig. Geen overhaaste stappen, geen knieval voor politieke druk, is de boodschap uit Washington.
Fed als ‘olifant in de kamer’
En daar ligt precies het spanningsveld. Want als het Hooggerechtshof de oude bescherming uit Humphrey’s Executor laat vallen, verdwijnt een van de laatste institutionele barrières tussen het Witte Huis en de Fed.
Volgens Stephen Vladeck, hoogleraar constitutioneel recht aan Georgetown University, is het Hof terughoudend. Niet per se vanwege Powell, maar vanwege het grotere plaatje. ‘De Fed is de olifant in de kamer’, zegt hij. ‘Er is een breed gedeeld besef dat haar onafhankelijkheid essentieel is.’
Maar, voegt hij toe: ‘Niemand heeft tot nu toe een overtuigende juridische reden gegeven waarom de Fed wél beschermd zou moeten blijven, en andere agentschappen niet.’ Dat Powell formeel onafhankelijk is, biedt dus geen garantie.
‘De regering kan alsnog een manier bedenken om hem aan de kant te schuiven’, waarschuwt Manusama.
Gerelateerde artikelen op Investment Officer: