Duurzaam beleggen is niet langer een moreel project of een modewoord. ESG verschuift van vinklijstjes en regelgeving naar de kern van risicobeheer. Beleggers in Amsterdam, het VK en Nederland zien duurzaamheid steeds meer als materieel, en bepalend voor langetermijnrendement.
Wie dit jaar de duurzaamheidsconferentie van Morningstar in Amsterdam bezocht, merkte meteen dat de sfeer anders was. De banners kleiner, de sponsorlijst dunner. Alleen State Street stond nog op de voorgrond. In de wandelgangen ging het net zo vaak over de ‘dure’ overname van Sustainalytics door Morningstar als over klimaatdoelen of nieuwe governanceregels.
Het leek wel een metafoor voor de bredere sector. Een industrie die enkele jaren geleden nog onstuitbaar leek, staat op de rem. In ESG-teams vallen ontslagen, de instroom in duurzame fondsen hapert en het publiek is merkbaar kritischer.
Wie dieper kijkt, ziet geen aftakeling. Wel is er een verschuiving. Waar ESG ooit werd gepresenteerd als een moreel project of een modieuze vinklijst voor compliance, is het nu een integraal onderdeel van risicomanagement.
Van idealisme naar realisme
‘ESG is absoluut springlevend’, zegt Chief Sustainable Investment Officer Dan Grandage van Aberdeen. ‘Wat we zien is een reset van het hele idee. Het gaat niet om slogans, maar om risico’s en kansen herkennen, ze in het proces opnemen en daarnaar handelen. Dat blijft.’
Ook Head of Products & Solutions Karel Nierop van Triodos Investment Management ziet de kentering. ‘Bedrijven die rekening houden met klimaat en biodiversiteit lopen in de regel minder risico dan degenen die dat niet doen. Dat vertaalt zich in rendement. Pensioenfondsen stappen daarom massaal uit olie en gas: zij zien dat als de stranded assets van de toekomst.’
In de kern van de portefeuille
Uit Morningstars Voice of the Asset Owner-onderzoek, gepresenteerd in Amsterdam, blijkt dat 61 procent van institutionele beleggers ESG nu koppelt aan hun fiduciaire plicht, tegen 53 procent vorig jaar. Slechts 6 procent vindt het een belemmering. Steeds meer fondsen integreren ESG niet langer gedeeltelijk, maar doen dat in de kern van de portefeuille.
‘Beleggers gaan voluit door met duurzaamheid, vooral in Europa’, zegt Rob Edwards van Morningstar Indexes. ‘Het is geen filosofie meer, maar een materieel risico’, aldus de managing director of indices.
Het label vervaagt
Hoewel de cijfers overtuigen, verliest het woord ESG zijn glans. Beleggers praten liever over ‘duurzaam’ of ‘verantwoord beleggen’. Volgens hoofd duurzaamheidsonderzoek Hortense Bioy van Morningstar is dat geen verlies, maar winst. ‘Duurzaam beleggen blijft bestaan als kader. Klimaatverandering gaat niet weg. Wat ontbreekt is meer actie.’
Regulering dwingt die eerlijkheid af. De Europese strijd tegen greenwashing heeft al honderden fondsen tot naamswijzigingen aangezet.
Kinderziektes in de business
Weinig deals belichaamden de hype zo sterk als Morningstars aankoop van Sustainalytics in 2020. Voor 185 miljoen dollar ging de Amsterdamse ratingfirma over in Amerikaanse handen.
Vijf jaar later blijkt dat de divisie kampt met tegenwind. In het tweede kwartaal van 2025 noteerde het bedrijf ‘hogere kosten door ontslagvergoedingen in verband met een gerichte reorganisatie bij Morningstar Sustainalytics’. Vorig jaar daalden de inkomsten van de ESG Risk Ratings-tak, geraakt door ‘increased cancellations due to vendor consolidation and softness in parts of the retail asset management and wealth segments’. Ooit verkocht als een premiumproduct, wordt ESG-data nu door veel klanten gezien als een standaardinput, eenvoudig te vervangen of samen te voegen.
In april schrapte Morningstar nog eens tachtig banen bij Sustainalytics, bovenop een personeelsreductie van 12 procent minder dan twee jaar eerder. In de hele sector verdwijnen ESG-functietitels. Minder dan 7 procent van degenen die in 2020 een specifieke ESG-functie kregen, voert die titel vandaag nog, aldus Bloomberg.
Dat betekent niet dat duurzaamheid wordt verlaten. Het betekent dat analisten, portfoliomanagers en risicomanagers nu zelf geacht worden klimaat en governance te integreren. De aparte ESG-afdeling, net als het ESG-label op een fonds, gaat op in de mainstream.
Energie
Toch is er één domein waar ESG zichtbaarder is dan ooit: energie. Volgens het Internationaal Energieagentschap gaat er in 2025 ongeveer 2.000 miljard dollar naar schone energie, bijna dubbel zoveel als naar fossiel.
‘De geest is uit de fles’, zegt Grandage van Aberdeen. ‘Zonne-energie, EV’s, wind. Die verdwijnen niet meer. Politiek kan het vertragen, maar stoppen doet het niet.’
Twee werelden
Stemgedrag van beleggers laat zien hoe de lijnen uiteenlopen. In de VS stemt Vanguard al twee jaar tegen elke duurzame resolutie. Blackrock heeft zijn steun fors teruggeschroefd. Europese fondsen gaan juist onverminderd door met steun voor klimaatvoorstellen en sociale voorstellen.
‘Beleggers schilderen niet meer met een brede ESG-kwast’, zegt Lindsey Stewart van Morningstar. ‘Ze focussen op thema’s die echt materieel en uitvoerbaar zijn.’
Stilte in Amerika
Opvallend is ook de opkomst van ‘greenhushing’: fondsbeheerders die duurzaamheid wel doorvoeren, maar er liever niet over praten. De angst voor politieke tegenwind in de VS is groot. ‘Die stilte betekent niet dat ESG van tafel is’, zegt Stewart. ‘Het laat zien hoe gepolitiseerd het onderwerp is.’
Ook Nierop wijst op de Amerikaanse paradox. ‘ESG wordt in Washington eigenlijk helemaal niet meer omarmd. Integendeel, er wordt druk uitgeoefend om meer in olie en gas te investeren. Maar de intrinsieke belangstelling bij grote beleggers voor groen blijft.’
Een nieuwe fase
Wat in Amsterdam en daarbuiten naar voren komt, is helder: ESG is een nieuwe fase ingegaan. De hype is voorbij, de politieke stellingname is scherper verdeeld. Maar de onderliggende motoren — klimaatrisico, sociale stabiliteit, goed bestuur — zijn fundamenteler dan ooit.
‘Uiteindelijk beslist de markt waar het kapitaal naartoe stroomt,’ zegt Nierop. ‘En dat gaat steeds meer naar bedrijven die oplossingen bieden voor de grote uitdagingen van onze tijd.’
Grandage vat het samen: ‘Het hangt niet af van idealisme. De financiële logica van de transitie wordt steeds sterker. Daarom blijft ESG bestaan.’