Het vermogen in Europese thematische ETF’s is gestegen naar een recordomvang van 52 miljard euro, het hoogste punt sinds de post-Covid ‘everything bubble’. In 2024 sloot nog een recordaantal themafondsen, maar dit jaar maakt de categorie een comeback, aan de hand van de thema’s defensie en AI.
‘Beleggers staan het jaar op solide zwarte cijfers en dat geeft ruimte voor tactische uitingen in de portefeuille,’ aldus Omar Moufti, hoofdstrateeg thematisch beleggen bij iShares van Blackrock. ‘In de satellietposities van de portefeuille drukken beleggers nu hun beleggingsvisie nadrukkelijker door met high-conviction themafondsen.’
Dat defensie en AI populair zijn, verbaast Moufti niet. ‘Het zijn tastbare thema’s, die beleggers helpen hun kijk op de wereld te vertalen naar hun portefeuille.’
Toch hadden themafondsen het de afgelopen jaren niet makkelijk. ‘Veel van de thematische fondsen die tijdens de hoogtijdagen van 2021 en 2022 werden gelanceerd, overleefden 2024 niet,’ zegt Kenneth Lamont, senior beleggingsanalist bij Morningstar. ‘Door tegenvallende prestaties wisten ze niet de blijvende interesse van beleggers vast te houden.’
Toenemende geopolitieke spanningen hebben niet alleen effect op de thema’s defensie en AI, maar werken ook door in de grondstoffenmarkten. Volgens Moufti profiteren daardoor ook goud- en mijnbouwfondsen van de verhoogde belangstelling van beleggers.
Defensie en AI
Morningstar noemt defensie hét actuele thema in Europa. Terwijl veel themafondsen in 2024 moesten stoppen, stroomde 60 procent van alle nieuw kapitaal in thematische ETF’s naar defensiegerelateerde producten. Die trend zet zich dit jaar door: van de dertien nieuw gelanceerde thematische ETF’s zijn er acht gericht op defensie.
Kunstmatige intelligentie was goed voor 15 procent van de instroom in themafondsen in 2024. Volgens Moufti is het een weerspiegeling van de enorme investeringen in AI. ‘Maar steeds meer beleggers kijken verder dan de AI infrastructuurthema’s en kijken nu ook naar AI-toepassingen of naar waar AI ongegewaardeerd kan zijn, bijvoorbeeld in Chinese technologiebedrijven.’
De beleggersnieuwsbrief The Juice wijst erop dat AI-fondsen sterk leunen op aandelen zoals Nvidia en Microsoft. Daardoor is er al snel overlap met brede indexposities, zo waarschuwt de nieuwsbrief.
Samen vertegenwoordigen defensie- en AI-gerelateerde themafondsen inmiddels 45 procent van het Europese universum aan thematische fondsen. AI-fondsen zijn al langer populair, terwijl defensiefondsen pas sinds 2023 bestaan. De eerste reeks defensie-ETF’s werd tussen juli 2023 en oktober 2024 gelanceerd, en sindsdien laten de instroomcijfers maand na maand een positief beeld zien.
Groei in defensie- en AI-fondsen, in miljarden euro
Groeibias
Themafondsen hebben overwegend een groeibias. Uit data van Morningstar blijkt dat wereldwijd 70 procent van de thematische fondsen met een stylebox-classificatie naar groei neigt, terwijl slechts 7 procent een value-oriëntatie heeft. In Europa heeft ongeveer twee derde van de fondsen een groeibias.
Dat sluit aan bij het karakter van thematisch beleggen, volgens Moufti omdat thema’s gericht zijn op structurele groeimogelijkheden en het is dan ook niet verassend dat er veel hoog gewaardeerd zijn. ‘De high-conviction, langetermijnposities dienen een extra stukje rendement op te leveren.’
The Juice merkt op dat themafondsen vaak hypegevoelig zijn. Wanneer de media-aandacht het grootst is, zijn de onderliggende aandelen vaak ook het hoogst gewaardeerd, stelt de nieuwsbrief. Nieuwe beleggers lopen daardoor het risico teleurgesteld te worden zodra de trend normaliseert.
Blackrock benadrukt dat hun thematische ETF’s voortkomen uit eigen onderzoek naar meerderjarige trends. ‘Het heeft alleen zin een ETF te lanceren als deze langer meegaat. Wel zie je in een volatielere wereld dat beleggers vaker tactische keuzes maken’, aldus Moufti.
Lage overlevingskans
Het Morningstar Global Thematic Funds Landscape 2024-rapport schetst echter een somber beeld van thematische ETF’s. Sinds 2009 is inmiddels 60 procent van de thematische fondsen weer gesloten. Over deze vijftienjaarsperiode wist slechts 9 procent de wereldwijde aandelenbenchmark te verslaan, en op driejaarsbasis na de correctie in technologieaandelen eind 2021 hield slechts één op de twintig fondsen (5 procent) stand én presteerde beter dan de markt.
Volgens The Juice kunnen thematische ETF’s zinvol zijn als kleine tactische posities van 2 tot 5 procent in de portefeuille. ‘Vooral niches als cybersecurity of zeldzame metalen lenen zich daarvoor. Maar beleggers moeten ze zien als speculatieve bets: vele zullen tegenvallen, enkele succesverhalen moeten het verschil maken.’