Om oplopende staatsschulden betaalbaar te houden, nemen overheden het niet zo nauw met inflatiebestrijding. Beleggers in staatsobligaties zien daarom hun reële vermogen krimpen. Fondsmanager Jeroen Blokland pleit in zijn boek De Grote Herbalancering voor een grootschalige verschuiving van staatsobligatiebeleggingen naar categorieën die het vertrouwen wél verdienen: kwaliteitsaandelen, goud, en bitcoin.
Regeringen die almaar meer geld lenen, omdat ze het niet voor elkaar krijgen nú de tering naar de nering te zetten. Jeroen Blokland, columnist van Investment Officer en beheerder van het Blokland Smart Multi-Asset Fund, vindt dat beleggers daar niet meer aan moeten meewerken. ‘Met die enorme staatsschulden schuiven we het probleem door naar volgende generaties’, zegt hij. ‘Je gaat steeds meer verplichtingen aan, maar anderen mogen uitzoeken hoe ze daaraan gaan voldoen. Best een beetje asociaal, vind ik dat. Is het dan gek dat het vertrouwen in overheden afneemt?’
Voeg daarbij lage beleidsrentes en daar doemt het concept van de ‘fiscale dominantie’ op, een situatie waarin centrale banken de druk voelen van regeringen om hun inflatiedoelstelling overboord te gooien. Dat is geen complottheorie, bezweert Blokland: ‘Kijk gewoon om je heen wat er gebeurt’.
Dat de Amerikaanse president Trump geen blad voor de mond neemt als het om rentebeleid gaat, mag duidelijk zijn. Maar Blokland wijst ook op Japan, het land met de hoogste staatsschuld wereldwijd, dat sinds jaar en dag bijzonder lage beleidsrentes kent. En op de ECB, die in 2022 pas ingreep toen de inflatie richting 8 procent ging, en sinds juni vorig jaar telkens de rente verlaagde nog voordat de inflatie op het gewenste niveau van 2 procent was.
In je boek zet je vraagtekens bij de houdbaarheid van het huidige ‘schuldsysteem’. Daarbij betrek je ook de status van ons geld, dat zijn waarde helemaal ontleent aan vertrouwen. Maar dat is toch ook zo voor goud en bitcoin, twee van de beleggingscategorieën waar jij een lans voor breekt?
‘Het verschil is schaarste. Geld lijkt in onbeperkte hoeveelheden te kunnen worden bijgemaakt - zie de lange lijst aan steunoperaties van centrale banken bij crises - maar de hoeveelheid goud is gelimiteerd, er komt ongeveer 1,5 procent per jaar bij uit mijnbouw. De hoeveelheid bitcoin heeft zelfs een absoluut maximum, dat is ingeprogrammeerd. In theorie zou die hoeveelheid wel kunnen toenemen, maar dan moet het hele netwerk daarmee instemmen. Dat lijkt mij uitgesloten.’
‘Goud heeft natuurlijk wel een andere status. Dat is al 5000 jaar een geaccepteerde vorm van waarde. Bitcoin bestaat nog geen twintig jaar. Maar natuurlijk is het theoretisch mogelijk dat mensen op een dag tegen elkaar zeggen: hoezo heeft goud waarde? Het is onlogisch om dat te denken, maar het kan wel. Dat geldt natuurlijk ook voor bitcoin en fiatgeld.’
‘Het systeem hoeft niet te ploffen. We moeten alleen terug naar meer dekking voor ons geld’
Waarom denk jij dat de waardeontwikkeling van goud en bitcoin positief zal blijven voor beleggers? Ooit houdt het toch op?
‘Theoretisch zou dat ergens kunnen ophouden, maar dat zou dan een punt zijn waarop de balans is hersteld. Mijn boek gaat ook over herbalancering: het financiële systeem is uit het lood getrokken, het leunt veel te sterk op schulden en heeft geldontwaarding nodig om te blijven draaien. Dat kan gerepareerd worden door opnieuw een goudstandaard in te voeren, impliciet dan. Nu is ongeveer 20 procent van ons geld gedekt door goud, en dat blijkt onvoldoende te zijn om het vertrouwen te handhaven. Vroeger was het 80 procent gedekt en in sommige tijden ging het zelfs tot 100 procent. Ik denk dat we nu terugmoeten naar 40 of 60 procent, in ieder geval. Aangezien er per jaar maar een zeer beperkte hoeveelheid goud bijkomt, moet de stijging van die dekking uit een relatieve stijging van de waarde komen. Op het moment dat die stijging is gerealiseerd kunnen we in een situatie komen van een nieuw evenwicht.’
Bitcoin kan in principe eenzelfde rol als goud vervullen, schrijf je. Net als bij beleggen in goud, beleg je dan niet in menselijke activiteit.
‘Klopt. Deze twee assets hoeven geen kasstromen te genereren, ze zijn in mijn ogen bedoeld om het systeem te dekken, een systeem dat nu instabiel is, omdat mensen hun geld alleen maar minder waard zien worden, koopkracht verliezen.’
Apocalyptisch beleggen?
‘Ik denk niet dat het systeem per se hoeft te ploffen. Ik denk alleen dat we terugmoeten naar meer dekking voor ons geld, met assets waarin we wél vertrouwen hebben. Dat is iets anders dan anticiperen op een totale ineenstorting of iets dergelijks. In dat geval kom je ook niet ver met je klomp goud of je bitcoin. Dan hebben we andere problemen aan ons hoofd.’
‘Als we minder bezeten zouden zijn van groei, zou dat druk van de ketel halen’
Aan het begin van je boek haal je ‘de onophoudelijke behoefte aan groei’ aan als motief voor de oplopende staatsschulden. Je presenteert die groeidwang als een gegeven. Maar dat is toch ook niet vol te houden?
‘Regeringen blijken niet in staat te zijn die boodschap over te brengen of geaccepteerd te krijgen, dat is nu de realiteit, en mijn boek gaat over de gevolgen daarvan voor beleggers. Afgezien daarvan: ja, als we minder bezeten zouden zijn van groei, dan zou dat wat druk van de ketel halen. Kijk naar de patstelling in Frankrijk. Als het totaal aan beschikbare middelen afneemt, moet de pijn worden verdeeld. Mensen verdedigen echter hun gevestigde belangen en het debat daarover wordt nu gedomineerd door de extremen. Ik zou het ook liever anders zien, ik ben meer een man van het midden. De pragmatische insteek is toch dat we allemaal iets inleveren als de koek kleiner wordt?’