AI gaat de wereld veranderen, maar welke bedrijven profiteren het meest van die trend? Beleggers die investeren in trends en thema’s zoals AI zoeken naar een goede maatstaf om de ‘purity’ van hun beleggingen te bepalen. Het streven is een hoge zuiverheid. Dat lukt niet altijd.
Veel grote defensie-beleggingsfondsen en -ETF’s ruimen een prominente plaats in voor het aandeel Boeing, maar de koers daarvan kwakkelt al maanden. Reden: het onderdeel Defense Space & Security mag goed zijn voor zo’n 35 procent van de inkomsten van de vliegtuigbouwer, het narratief rond het aandeel wordt gedicteerd door de prestaties van het bedrijf in de commerciële luchtvaart. En die zijn belabberd, onder meer door reeksen technische incidenten. Beleggers in Boeing denken wellicht in defensie te investeren, maar hun rendement is afhankelijk van ontwikkelingen die maar heel weinig van doen hebben met die sector.
Themabeleggers zijn kwetsbaar voor dit fenomeen. Hóe kwetsbaar, dat hangt af van de manier waarop assetmanagers thema’s of trends vertalen in concrete beleggingen. Hoe sterk is de correlatie tussen de prestaties van een onderneming en de wijze waarop een gesignaleerde trend zich ontwikkelt? Met andere woorden: wat is de exposure van een bedrijf naar het onderscheiden thema?
Beleggers willen graag weten hoe ‘puur’ ze beleggen in een thema. Investment Officer legde aan twee fiduciair managers en aan de Zwitserse assetmanager Pictet de vraag voor welke maatstaf ze daarvoor gebruiken. Pictet is volgens Morningstar ‘s werelds grootste thematische belegger, met ruim 60 miljard euro belegd in themafondsen, zoals schone energie, robotics en milieu-oplossingen. Bij elk van die fondsen vermeldt de beheerder de gemiddelde ‘purity’ van de bedrijven waarin wordt belegd, de gemiddelde exposure naar het thema. Soms is dat 70 procent of meer (zoals bij het bekende fonds Pictet Water), maar soms is het minder dan 50 procent.
‘Bread and butter’
Hoe bepaalt Pictet die purity? Marc-Olivier Buffle (foto), hoofd thematisch onderzoek van Pictet, 
kan een glimlach niet onderdrukken bij die vraag. ‘Dat is nu precies our bread and butter’, zegt hij, ‘onze methode beschouwen wij als het geheim van de smid.’ Pictet neemt in ieder geval niet alleen het deel van de omzet in beschouwing dat wordt behaald met de ‘thema-activiteiten’, stelt Buffle, of het deel van de ebitda, maar betrekt een flink aantal andere variabelen in haar onderzoek dat moet bepalen in welke mate een onderneming aansluit bij een trend of thema.
‘Slechts enkele bedrijven rapporteren hier zelf over. Dit zijn ook geen gegevens die je op Bloomberg kunt vinden. Wij nemen purity mee in ons fundamentele onderzoek naar ondernemingen. Zoals wij een oordeel vormen over de waardering, de kwaliteit van het management en het business model, zo vormen we ook een oordeel over de mate waarin de organisatie steun heeft van de megatrend of het thema van het fonds.’
Focus
Pictet heeft een voorkeur voor een hoge purity, vooral vanwege focus. ‘Focus in dubbele zin’, zegt Buffle. ‘Een hoge purity geeft beleggers de mogelijkheid exact hun strategie uit te voeren. Als jij zegt in schone energie te willen investeren, dan wil je geen bedrijven die ook nog de helft van hun omzet uit fossiele energie halen.’ Aan de andere kant geeft een hoge purity een bedrijf zélf meer focus: ‘De strategie zal bij die bedrijven ook meer gericht zijn op het thema of de trend. Bij conglomeraten is dat tegengesteld: daar moet de aandacht van het management verdeeld worden over verschillende business units. Over de hele linie zal de doelstelling van zo’n organisatie niet in lijn zijn met één thema. Dergelijke bedrijven hebben daarom niet onze voorkeur.’
Een hoge purity is echter niet altijd mogelijk. ‘We moeten ook pragmatisch zijn’, stelt Buffle. ‘Themabeleggers hebben meestal al een bias naar small- en midcap-bedrijven, en we willen in beleggingsfondsen het universum wel breed houden. Op sommige thema’s is het eenvoudiger ‘pure’ bedrijven te vinden dan op andere. Anderzijds kan het feit dat je weinig pure bedrijven kunt vinden ook betekenen dat je een te smal thema hebt gekozen. Zo zien wij bijvoorbeeld geen heil in een thema als elektrische voertuigen.’
Thematische indices
De voorbeelden geven al aan dat purity vooral relevant is in het kader van duurzaam beleggen. Fiduciair managers Van Lanschot Kempen en PGGM benadrukken dat eveneens. Wilse Graveland (foto), hoofd Fiduciair Management bij Van Lanschot Kempen: 
‘Veel pensioenfondsen zijn gestopt met actief beleggen. Daarvoor in de plaats zijn thematische indices gekomen, die gelinkt zijn aan de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties. Want fondsen willen wel kíezen waarin ze beleggen en elk fonds heeft zo zijn eigen voorkeuren. Die indices bouwen wij op maat en daarbij is purity van groot belang.’
Enkele jaren geleden stonden APG en PGGM aan de wieg van een methodiek om de mate van ‘alignment’ met SDG’s te bepalen, het SDI Asset Owner Platform. Inmiddels brengt dat platform van 10.000 bedrijven met een aandelennotering of obligatielening in kaart welk deel van de omzet bijdraagt aan SDG’s.
Van 23 naar 30 procent
Gert-Jan Sikking (foto), senior adviseur duurzaam beleggen bij PGGM: ‘PFZW heeft als doel dat in 2030 30 procent van de beleggingen in euro’s in lijn is met een of meer SDG’s. Nu is dat 23 procent. De beleggingsteams moeten dus nog blijven zoeken naar SDG-gerelateerde beleggingen.’ 
De mate waarin bedrijfsactiviteiten aansluiten bij een SDG wordt bepaald aan de hand van de omzet. Daar volstaat deze methodiek mee. ‘Als een bedrijf 10 procent of meer omzet behaalt met zo’n duurzame activiteit, dan beschouwen wij het als een Sustainable Development Investment. Daar kan overigens best discussie over zijn. Twee jaar geleden besloten we bijvoorbeeld de bouw van hybride auto’s niet meer als duurzaam te zien. Alleen elektrisch, dat is nu de norm.’
Om aan de 30 procent te komen, moet PFZW dus niet te veel beleggen in ondernemingen die bijvoorbeeld maar voor 10 procent omzetten in duurzame activiteit. Sikking: ‘Bedrijven die 10 procent of meer omzetten in activiteiten met een negatieve bijdrage aan een SDG vallen sowieso af, ook al dragen ze met een hoger percentage positief bij.’ Het gevolg is dat van de 10.000 bedrijven na de eerste schifting momenteel slechts een kwart overblijft.
Optimalisatie
Vervolgens is het een kwestie van doorselecteren, geeft Graveland (Van Lanschot Kempen) aan. ‘Een pensioenfonds wil vaak inzetten op bepaalde thema’s of SDG’s, daardoor vallen nog eens veel bedrijven af. Vervolgens is er misschien een uitsluitingsbeleid, of een inclusiebeleid. En pas dán komt de assetallocatie aan de orde: in welke beleggingscategorieën wil je eigenlijk zitten? Daarna volgt de portfolio-optimalisatie, diversificatie en tracking error. Je wil bijvoorbeeld zo neutraal mogelijk blijven wat betreft sectoren en regio’s: dat kan ook behoorlijke consequenties hebben.’
De mate van purity kan in een dergelijk proces niet op de eerste plaats staan. Graveland: ‘Risico en rendement stellen ook hun eisen.’ Pictet vindt dat eveneens belangrijk, geeft Buffle aan: ‘Een minimumnorm voor purity is een eerste selectiecriterium, maar vervolgens gaat het om zaken als waardering, management en business model die de aantrekkelijkheid van een onderneming definiëren. Pas als bedrijven helemaal overeenkomen wat betreft dergelijke kenmerken, kunnen we de mate van purity de doorslag laten geven.’