In 2020 koos VanEck voor Liechtenstein, om de basis te leggen voor de eerste cryptobeleggingen. Sindsdien is het cryptoteam fors uitgebreid. Volgens VanEck is dit een voorbode van hoe fondsbeheer er in de toekomst kan uitzien. ‘In het verleden hebben we weleens de verwachting uitgesproken dat binnen vijf tot tien jaar de helft van onze omzet blockchain based is.’
‘Liechtenstein was een paar jaar verder dan de rest van Europa’, licht Aaron Renkers, head of investments in Europa bij VanEck, de keuze voor Lichtenstein toe. Het is een van de weinige Europese landen met een duidelijke cryptowetgeving.
Bovendien vond het bedrijf er een cruciale partner, Bank Frick, destijds een van de eerste Europese banken met cryptodiensten. Vanuit Liechtenstein rolde VanEck datzelfde jaar zijn eerste bitcoin-ETN uit.
Team met andere vaardigheden
Het cryptoteam van VanEck wereldwijd telt inmiddels ongeveer dertig mensen, waarvan een klein deel in Europa zit. Het Europese team heeft momenteel veertien cryptoproducten gelanceerd. Dat vraagt om een andere expertise dan bij traditionele ETF’s, stelt Renkers.
Allereerst omdat het om ETN’s gaat: schuldinstrumenten met een andere risicostructuur dan ETF’s. Crypto in een UCITS ETF-jasje steken is namelijk wettelijk nog niet mogelijk. Bij aandelen-ETF’s worden stukken doorgaans in cash gecreëerd, waarna de beheerder zelf de onderliggende waarden koopt.
Bij crypto-ETN’s gebeurt dit vrijwel volledig in-kind. Marketmakers, die doorgaans de beste toegang tot de gefragmenteerde cryptomarkt hebben, leveren dan direct de munten aan VanEck, dat in ruil daarvoor de ETN’s creëert.
Een tweede onderscheid is staking. Daarmee ondersteunt VanEck blockchainnetwerken en ontvangt het een beloning voor beleggers. ‘Het is eigenlijk een nieuw concept’, zegt Renkers. De gestakete munten zitten tijdelijk vast en kunnen pas na dagen tot soms maanden weer vrijgemaakt worden, terwijl VanEck klanten toch dagelijkse verhandelbaarheid wil bieden.
Om die balans te bewaken ontwikkelde VanEck een dynamisch risicomodel, gebaseerd op het model voor traditionele ETF’s. Daarbij wordt onder meer gemonitord hoe lang de ‘exitrij’ is, bestaande uit het aantal beleggers dat munten wil terughalen. ‘Als die rij te lang wordt, nemen de liquiditeitsrisico’s toe en moeten we minder staken. Daar zitten we echt bovenop.’
Risicobeheer centraal
Crypto-custody brengt unieke operationele risico’s met zich mee, stelt Renkers. Fouten zijn vaak onomkeerbaar. Daarom werken cryptoportfoliomanagers nauw samen met gespecialiseerde custodians en zijn er extra controles ingebouwd. ‘Het risico ligt hoger dan bij traditionele ETF’s’, aldus Renkers.
In andere opzichten is crypto eenvoudiger vanuit een operationeel perspectief dan traditionele ETF’s: veel ETN’s bestaan uit één munt of een klein mandje, in plaats van honderden posities.
Dagelijkse workflow
De werkdag van de cryptoportfoliomanager begint voorbeurs met een uitgebreide controle van alle posities en het uitsturen van een overzicht met de cryptoposities en de intrinsieke waarde per ETN. Marketmakers gebruiken deze data voor de waardering van de notes.
Gedurende de dag komen er creatie- en redemptieverzoeken binnen. Die moeten voor 17.00 uur worden aangeleverd. De notes worden pas aangemaakt nadat de munten volledig zijn ontvangen. ‘We willen altijd als laatste settelen. Dankzij onze reputatie kunnen we die afspraak maken.’
Bij traditionele ETF’s gebeurt settlement op basis van delivery versus payment, een gelijke oversteek waarbij geld en stukken tegelijk worden geleverd, maar dat is bij crypto ingewikkeld. ‘Je werkt met twee werelden, het blockchainuniversum en de traditionele financiële infrastructuur. Die sluiten nog niet altijd goed op elkaar aan.’
Noodzaak van specifieke kennis
VanEck vraagt van cryptoportfoliomanagers diepgaande kennis van blockchaintechnologie en van de verschillen tussen blockchains. Ook stakingprocessen variëren sterk tussen bijvoorbeeld ethereum en solana. Toch is het volgens Renkers niet moeilijk om talent te vinden. ‘We zijn inmiddels een bekende naam in zowel crypto als traditioneel assetmanagement.’
VanEck beheert inmiddels 31 miljard dollar in Europa. Ruim 1 miljard dollar zit in cryptobeleggingen. Het cryptoteam werkt nauw samen met andere beheerteams, al blijft het een duidelijk afgebakende groep die geen ETF’s beheert. Wel is er kennisuitwisseling, omdat ook traditionele portfoliomanagers de ontwikkelingen in cryptoland moeten volgen. Sommige ETF’s beleggen immers in beursgenoteerde cryptobedrijven, bijvoorbeeld miners en exchanges.
VanEck verwacht dat het cryptoteam de komende jaren verder groeit. ‘We denken dat uiteindelijk bijna alles on-chain zal zijn, ook buiten de financiële sector’, zegt Renkers. ‘Wat dat voor ons gaat betekenen blijft gissen, maar in het verleden hebben we weleens de verwachting uitgesproken dat binnen vijf tot tien jaar de helft van onze omzet blockchain based is. Dat gaat dus niet alleen om de ETN’s die we lanceren, maar ook om bestaande strategieën die we on chain hebben gebracht.’
Te denken valt aan ETF’s die op termijn kunnen functioneren zonder traditionele custodians en clearinghuizen. ‘De techniek is er al. Toezichthouders hebben alleen meer tijd nodig om dit te reguleren.’